آفتاب ‌پرست

گونه‌های مختلف آفتاب ‌پرست‌ می‌توانند رنگ خود را تغییر دهند و به رنگ‌های گوناگونی مانند صورتی، قرمز، نارنجی، سبز، سیاه، قهوه‌ای و زرد در بیایند. آن‌ها این توانایی را به دلیل سلول‌های رنگیزه‌دار ویژه‌ای به نام کروماتوفور که در پوست خود دارند، به دست آورده‌اند. این سلول‌ها به پیام‌های هورمونی و عصبی پاسخ می‌دهند و باعث تغییر رنگ پوست آفتاب ‌پرست می‌شوند.

پوست آفتاب ‌پرست سه لایه از کروماتوفورها دارد:

۱. پایین‌ترین لایه از سلول‌های کروماتوفور، که ملانوفور نامیده می‌شوند، رنگیزه‌ی تیره رنگ دارند. این سلول‌ها شاخه‌هایی مانند دندریت‌های سلول‌های عصبی دارند که به سوی سطح پوست کشیده شده‌اند.
۲. زیر لایه‌ی ملانوفورها لایه‌ای از سلول‌هایی به نام گوانوفور یا ایریدوفور وجود دارد که بلورهای بی‌رنگ گوانین انباشته در آن‌ها، نور را به گونه‌ای بازتاب می‌دهند که باعث پدیدارشدن رنگ آبی می‌شود.
۳. بالاترین لایه از سلول‌های کروماتوفور، که زانتوفور نامیده می‌شوند، باعث بازتابش نورهای زرد و قرمز می‌شوند.

دانه‌های رنگیزه‌ای که در هر دسته از سلول‌های کروماتوفور وجود دارد، طول موج‌های معینی را جذب می‌کنند و بازتاب می‌دهند. در ملانوفورها این دانه‌های رنگیزه می‌توانند به صورت متفاوت درون شاخه‌های دندریتی پراکنده شوند و در نتیجه انباشتشان در پوست تغییر می‌کند. با تغییر انباشت هر کدام از رنگیزه‌ها در پوست، رنگی که از پوست آفتاب ‌پرست به چشم ما نمود می‌یابد، تغییر می‌کند. این دگرگونی‌ها را پیام‌های عصبی و هورمونی هماهنگ می‌کنند.
بیشتر مردم می پندارند که آفتاب پرست ها رنگشان را برای هم رنگ شدن با محیط تغییر می دهند. اما پژوهش های دانشمندان نشان می‌دهد که نور، دما و روحیه‌ی جانور باعث تغییر رنگ آفتاب ‌پرست می‌شود. گاهی تغییررنگ باعث آسایش بیشتر جانور می‌شود. گاهی به جانور کمک می‌کند با آفتاب ‌پرست‌های دیگر ارتباط برقرار کند.

• نور : در نظر بگیرید که یک آفتاب ‌پرست قهوه‌ای می‌خواهد در آفتاب استراحت بکند. مغز آفتاب ‌پرست به سلول‌های زرد پوستش می‌گوید از سلول‌های آبی زیرشان بزرگ‌تر شوند، در نتیجه، آفتاب ‌پرست سبزرنگ می‌شود و این رنگ روشن کمک می‌کند نور روشن از پوست آفتاب ‌پرست بازتاب یابد.
• دما : اگر آفتاب ‌پرست سردش شود، رنگ پوستش تیره‌تر می‌شود تا گرمای بیشتری را از نور خورشید جذب کند.
• روحیه : اگر آفتاب ‌پرست ناراحت شود، رنگ زرد یا قرمز جای رنگ عادی‌اش را می‌گیرد. رنگیزه‌ی ملانین به سطح پوست بالا می‌آید و باعث تیره‌تر شدن رنگ بخش‌هایی از پوست می‌شود. این ظاهر جدید به آفتاب ‌پرست‌های دیگر می‌گوید که "من برای جنگیدن آماده‌ام".

گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir