دوپینگ

دوپینگ عبارت است از افزایش کاذب قدرت و نیروی بدن که با استفاده از داروها و عوامل مختلف میسر می شود. اکثریت مردم و حتی ورزشکاران اطلاعات زیادی در مورد دوپینگ و نحوه انجام آن ندارند وفقط اسمی از آن شنیده و یا فقط می دانند که با دارو دوپینگ می کنند ولی این که با چه دارویی برایشان سؤال ا ست. ثابت شده که اکثر ورزشکاران از روی حس کنجکاوی و حتی درحین تمرینات عادی اقدام به مصرف این داروهای غیر مجاز و مصیبت بار می کنند و اگر کسی باشد که در مورد خطرات و عوارض این داروها با دلایل و مدارک سخن بگوید میزان مصرف کاهش مییابد.زیرا ورزشکار حاضر نخواهد بود یک عمر اتهام و بدنامی و عوارض کشنده این داروها را بر قهرمان شدن در اثر مصرف این داروها ترجیح دهد.

دوپینگاولین سؤالی که برای هر فرد مطرح می شود این است که چرا ورزشکاران از این داروها استفاده می کنند و کدام داروها ، داروهای محرک و نیروزا اطلاق می شوند؟

مردم عادی و تماشاگرانی که به ورزشگاه ها و استادیوم های ورزشی می آیند تا بیشترین احساسات و تشویق های خود را نثار قهرمانان کنند هرگز از عمق و اندازه رقابت سهمگینی که در میدان ورزشی جریان دارد آگاه نیستند. آن چه که در صحنه یک رقابت ورزشی می گذرد هیچ چیزی کمتر از یک جنگ واقعی و تمام عیار نیست. جایی که چند سانتی متر ، چند کیلو ، چند گرم و چند ثانیه و... اختلاف می تواند یکی را قهرمان و دیگری را مغلوب نماید. مصرف انواع داروهای زیان بخش و مهلک رواج پیدا می کند.

جوانی که تمام نیروی فکری ، روحی و جسمی خود را روی یک رشته از ورزش سرمایه گذاری کرده و نهایت آرزویش کسب یک مدال قهرمانی است و در عین حال هم می بیند که اگر فقط چند کیلو اضافه تر چند سانتی متر بلند تر و چند ثانیه زودتر به ثبت برساند به آرزویش خواهد رسید دیگر هیچ تردیدی در مصرف قرص و آمپول به خود راه نخواهد داد. چنین تردیدی را تنها یک شخص بارز ، اراده قوی و اندیشه ای پربار می تواند رقم بزند.

کمیته بین المللی المپیک و یا مقامات ترتیب دهندگان بازیها و مسابقات هر چه تلاش کنند و هر چه مقررات را شدید تر کنند قدر مسلم این است که روز بروز برمصرف انواع داروها با ترکیبات استروئیدهای آنابولیک ، کوکائین ، آمفتامین و سایر داروهایی که در بیش از صدها نوع قرص و آمپول به کار می روند افزایش خواهد یافت.

انواع دوپینگ

دوپینگ ها به دو گروه تقسیم می شوند:

  • دوپینگ خونی یا Blood incluced Doping
  • دوپینگ دارویی یا  Stimulant Drugs

دوپینگ با داروهای محرک شایع ترین و پرمصرف ترین روش است.

دوپینگ خونی

استفاده از اریتروپویتین اگزوژن Exogenous Erythropietin)) و یا تزریق خون برای افزایش کارایی ورزشی در ورزشهای استقامتی مدت ها پیش تحت بررسی بوده است که هر دو تکنیک یادشده ( دوپینگ خون ) نامیده می شود. این روش برای اولین بار در المپیک مونترال 1976 توسط یکی از دوندگان فنلاندی به کار گرفته شد. روش دوپینگ خونی بدین ترتیب است که چند روز قبل از مسابقه ورزش کار به ارتفاع بلندی برده می شود و به علت بلندی و کاهش فشار اکسیژن خون شریانی ، ماده ای به نام اریتروپویتین آزاد شده ،افزایش غلظت هموگلوبین وهماتوکریت باعث افزایش دریافتی اکسیژن در بافت های عضلانی در حال فعالیت و همچنین باعث بهبود ظرفیت هوازی و استقامتی عضلانی می شود.

اریتروپویتین درواقع یک گلیکوپروتئین است که کلیه ها ان را می سازند. امروزه با استفاده از تکنیکهای نوترکیبی DNA اریتروپویتین مصنوعی ساخته شده است که از نوع طبیعی آن غیر قابل تشخیص ا ست.

اریتروپویتین تولید گلبولهای قرمز خون و هماتوکریت و هموگلوبین را افزایش می دهد. در این حال که تعداد گلبولها زیاد شده از ورزشکاران خون می گیرند و آن را غلیظ و منجمد می کنند و برای روز مسابقه در شرایطی ویژه و در تجهیزات خاصی نگه داری می کنند و دقیقا" در زمان معینی قبل از آغاز مسابقه همین خون به بدن ورزشکار تزریق می شود ، در نتیجه این عمل ظرفیت اکسیژن گیری خون تا حدود 20 درصد افزایش می یابد و در نتیجه افزایش اکسیژن رسانی ، شخص دیرتر خسته می شود.

بنابراین دوپینگ خونی ذخیره اکسیژن بدن را زیاد می کند و در کار دوندگان مسافت های طولانی و دوچرخه سواران و... باعث پیشرفت چشمگیری خواهد شد.

این روش دوپینگ در آن مقطع زمانی ورزشکاران زیادی را در دست خود وسوسه کرد ، ولی امکان استفاده برای همگان وجود نداشت زیرا احتیاج به تجهیزات پزشکی و پزشکان متخصص به این کار را داشت که کار را مشکل می کرد.

تکنیکهایی که می تواند دوپینگ خون را در ورزشکاران مشخص کند شامل :
جداسازی انواع گلبولهلی قرمز ( جهت بررسی تزریق خون فرددیگر به ورزشکار ) و سن گلبولهای قرمز ( جهت بررسی تزریق خون فرد به خودش ) است. در ضمن این تکنیکها بسیار وقت گیر و گران است. معمولا" از دست دادن آب بدن (دهیدراتاسیون) در ورزش هم باعث افزایش هماتوکریت می شود افزایش هماتوکریت به بیش از 55 درصد احتمال خطر سندرم افزایش چسبندگی خون ، سکته ، نارسایی قلبی و حتی مرگ را بالا می برد.

ورزشکاران جوانی که از دوپینگ خون استفاده می کنند در معرض خطر بالائی برای ابتلا به سندرم هایپرویسکوزینه ( افزایش غلظت خون ) قرار دارند از آنجا که میزان تعریق در این افراد یالاتر است خطر دهیدراتاسیون و به دنبال آن ابتلا به سندرم هایپرویسکوزینه در این افراد به دنبال ورزش بالا می رود.
دوپینگ خون همچنین ریسک عفونتهایی چون ایدز ( HIV ) و هپاتیت ( HBV ) را افزایش می دهد. پزشکانی که ورزشکاران استقامتی را تحت کنترل دارند باید ورزشکاران را از خطر استفاده از دوپینگ خون یا اریتروپویتین ( Epo ) مطلع سازند.

دوپینگ دارویی

داروهای محرک که به عنوان دوپینگ مورد استفاده قرار می گیرند به 5 گروه عمده تقسیم می شوند :

  • استروییدهای آنابولیک (Anabolic Stroids)
  • داروهای محرک سیستم اعصاب مرکزی (C.N.S Stimulants)
  • داروهای قلبی و عروقی (Cardio Vascular Agent)
  • داروهای ویتامین دار و پروتئین ساز (Vitamins)
  • داروهای متفرقه (Miscellaneous)

استروئیدهای آنابولیک

مشتقات مصنوعی هورمون مردانه تستوسترون هستند که با مجزا نمودن آنابولیک از اثرات تستوسترون توسعه یافته اند. تجویز های پزشکی جهت استفاده از استروئید آنابولیک برای درمان بیمارانی است که از تحلیل متعاقب زخم یا جراحی و همچنین کم خونی های خاص رنج می برند. استروئیدهای آنابولیک اندازه و قدرت حاصله از طریق مقابله با تحلیل ، توده سازی و اثرات انگیزشی برروی ورزشکار را افزایش می دهند. آنها اثرات کورتیزول را برعکس می نمایند. سطوح ژنتیکی کورتیزول به طور قابل توجهی در طول دوره های فشار و شدت تمرین افزایش می یابد. اثرات تحلیلی کورتیزول مشخص کننده وضعیت تمرین بیش از حد ورزشکار است.

این اثرات عبارت از تعادل منفی نیتروژن و مواد زاید می باشند. استروئیدهای آنابولیک ساخته شدن پروتئین در سلولهای عضلانی را افزایش می دهندو آزادسازی ژنی هورمون رشد را تحریک می کنند. اکثر اثرات استروئیدهای آنابولیک ، برگشت پذیرند. عدم استفاده مداوم از استروئیدها به ناپدیدشدن سریع اندازه و قدرت منجر می گردد.

به نظر می رسد که این موضوع بطور جدی با کاهش مداوم سطوح ژنی تستوسترون در ورزشکاران مرد و کاهش ترکیبات برون زا در ورزشکاران زن مرتبط باشد. بدون تأمین استروئید برون زا ، کاهش سطوح تستوسترون ورزشکار نمی تواند افزایش عضلانی شدن را حفظ نماید. این موضوع باعث استفاده نابجا از استروئیدها می شود که بتواند فقط اثرات آن را حفظ کند.

اگر ورزشکاران به فرض استفاده از استروئیدهای آنابولیک ، خطرات ناشی از اثرات فیزیولوژیکی عمده آن را بپذیرند از استروئیدها برای دوره های کوتاه مدت استفاده کنند لیکن بسیاری ازآنها ازظرفیت عادت به آن آگاهی ندارند. استروئیدهای آنابولیک موجب افزایش اثرات جانبی گوناگونی درورزشکار می شوند. فقط دو مورد از اثرات جانبی ، یعنی افزایش اندازه و قدرت سودمند بنظر می رسند. این اثرات جانبی ممکن است برای ورزشکارانی که از این داروها استفاده می کنند آشکار نشود.

اثرات جانبی شامل اثرات نامطلوب دستگاه تولید مثل در مردان و زنان استفاده کننده ، اثرات نامطلوب کبدی ، افزایش خطر بیماری قلبی عروقی ، کاهش وضعیت ایمنولوژیکی و عملکردهای تیروئید ، توانایی از بین بردن تاندون و پارگی آن ، اختلال تولید مثل در زنان ، جوشهای صورت و انتقال ایدز می باشند.

 تستوسترون (Testosterone)

تستوسترون از قوی ترین استروئیدهای آندروژنی است که مقدار آن درمردان ده برابرزنان است. استروئیدهای آندروژنی روی تمام بافت های بدن اثر می گذارند و دارای دوعمل آندروژنی و آنابولیکی است. عمل آندروژنی مسئول تغییرات صفات ثانویه جنسی همراه با بلوغ جنسی ، تحریک اسپرماتوژنوزو افزایش توده عضلانی همراه با بلوغ می باشد.

تستوسترون در خاصیت آنابولیکی ، مانند هورمون رشد سبب احتباس ازت در بدن و افزایش سنتز پروتئین ها و تجمع آن در بعضی نسوج به خصوص عضلات بدن می شود ، لذا رشد و قدرت عضلانی پس از بلوغ افزایش می یابد و وضعیت خاص مردانه را ایجاد می کند. تستوسترون همچنین سبب احتباس مختصر کلسیم ، فسفر ، سدیم ،کلر وآب می شود. از طرفی سبب افزا یش میزان متابولیسم پایه بدن شده و در خون سازی نیز دخالت دارد. تستوسترون به دلیل همین خاصیت آنابولیکی و قدرت ساختن پروتئین به شدت مورد استفاده ورزشکاران است.

استفاده ازآندروژنها توسط ورزشکاران توصیه نمی شود ، زیرا فرضیه ای که این داروها به طور قابل ملاحظه ای کارایی ورزشکاران را با افزایش دادن قدرت عضلانی زیاد می کند ثابت نشده و برخلاف واقع است ازطرف دیگر بروز عوارض کشنده ای همچون مسمومیت های کبدی و سرطان کبد بر هرگونه فایده احتمالی آندروژن ها غلبه داشته و استفاده از آنها را در ورزشکاران نامطلوب می سازد.

گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir

دنیاها

بازیگران ایرانی

بازیگران هندی