راگبی - فوتبال آمریکایی
راگبی ۱۵ نفره یا اتحاد راگبی یک ورزش گروهی پرطرفدار است که در زمین چمن (مشابه زمین فوتبال) و با یک توپ تخم مرغی شکل بازی میشود. این ورزش به همراه راگبی ۱۳ نفره (راگبی لیگ) یکی از دو شکل مهم ورزش راگبی فوتبال است.
در هر دو این ورزشها کد دیگری از مسابقه با ۷ بازیکن نیز وجود دارد که با کمی تغییر در قوانین و به شکلی سریعتر بازی میشود. البته راگبی ۷ نفره در اتحاد راگبی بیشتر بازی میشود و در برنامه مسابقات برخی از المپیکهای ورزشی مانند بازیهای آسیایی و بازیهای کشورهای همسود قرار دارد.
راگبی و نام های آن
نام کامل این ورزش در زبان انگلیسی راگبی یونیون فوتبال (Rugby Union Football) و در زبان فرانسه (Rugby a XV) است که در بیشتر مناطق دنیا به اختصار از کلمه راگبی یا راگبی فوتبال استفاده میشود.
در کشورهایی که علاوه بر راگبی ۱۵ نفره، راگبی ۱۳ نفره یا راگبی لیگ هم ورزش پرطرفداریست، این رشته را راگبی آنیِن یا فقط آنین مینامند. مانند؛ استرالیا، نیوزیلند، جزایر دیگر اقیانوسیه و بریتانیا.
این ورزش در برخی کشورها فوتبال هم نامیده میشود. به ویژه در کشورهایی که فوتبال محبوبیت چندانی ندارد و ساکسر (Soccer) نامیده میشود. مانند؛ نیوزیلند، برخی مناطق استرالیا (در بیشتر استرالیا فوتبال به معنای فوتبال استرالیایی است؛ ورزش دیگری از خانواده راگبی)، و سایر جزایر اقیانوسیه.
طرفداران راگبی در بریتانیا هم ممکن است ورزش خود را فوتبال بنامند، اما به طور کلی فوتبال در این کشور بیشتر به فوتبال اَسُسیِیشِن (Football Association) اطلاق میشود.
در امریکا و کانادا هم فوتبال به فوتبال امریکایی و فوتبال کانادایی گفته میشود و این رشته راگبی یا راگبی آنین نامیده میشود.
اما در زبانهای فرانسوی، ایتالیایی، کاتالان و برخی زبانهای دیگر این ورزش بیشتر راگبی ۱۵ نفره و راگبی لیگ هم راگبی ۱۳ نفره نامیده میشود.
تاریخچه
مدرسه راگبی نقش اساسی در شکلگیری و تکامل بازی راگبی داشت. در داستانهای مربوط به پیدایش ورزش راگبی آمدهاست؛ در سال ۱۸۲۳ ویلیام وب الیس دانش آموز مدرسه راگبی انگلستان در هنگام یک مسابقه فوتبال، توپ را با دست برداشته و شروع به دویدن با آن کرد. پس از آن با تغییر قوانین فوتبال ورزش جدیدی در مدرسه راگبی ایجاد شد. قدیمیترین نوشتهای که این ماجرا در آن نقل شده گزارشی از جامعه راگبی در سال ۱۸۹۷ دربارهٔ وجه تسمیه این ورزش است.
اسناد موجود در مدرسه راگبی نشان میدهد که ویلیام وب الیس دانش آموز این مدرسه بوده و مدال افتخاری نیز به نام او در این آکادمی موجود است. اما مدرکی وجود ندارد که بر صحت این داستان گواهی بگذارد. هرچند نقش اساسی مدرسه راگبی در شکلگیری و تکامل راگبی غیرقابل انکار است. اولین تیم راگبی در سال ۱۸۴۳ با حضور کارکنان بیمارستان لندن تشکیل شد و اولین مقررات این ورزش در سال ۱۸۴۵ در این مدرسه تهیه شدهاست.
یکی دیگر از ورزشهایی که در پیدایش راگبی تأثیر داشته، ورزش هارلینگ است که در ولز و کورن وال (ناحیهای در جنوب غرب انگلستان) بازی میشد. در این مسابقه بازیکنان برای رساندن یک توپ به دروازه حریف تلاش میکردند. دروازهها معمولاً چندین کیلومتر از هم فاصله داشتند و به این ترتیب فرصتی برای مسابقات بزرگ و پرهیجان بین روستاهای همجوار فراهم میشد. این ورزش در ولز کاناپان یا کاریاپان نامیده میشد.
طرز بازی راگبی
مسابقات راگبی در دو نیمه 40 دقیقه ای برگزار می شود. بین دو نیمه ی زمان استراحت 10 دقیقه ای وجود دارد. مسابقات رده های سنی زیر 19 سال و پائین تر در 70 دقیقه برگزار می شود. هر مسابقه یک داور و دو کمک داور دارد و استفاده از دوربین های تلویزیونی برای کمک به داور هم رایج است.
هدف مسابقه کسب امتیاز است. کسب امتیاز به دو روش انجام می شود:
1. ترای (Try) : بر زمین گذاشتن توپ در محوطه دروازه حریف یک ترای محسوب شده و 5 امتیاز دارد.
2. گل : گذراندن توپ با ضربه پا از بین دو تیرک عمودی و بالای تیرک افقی دروازه حریف که به سه روش انجام می پذیرد.
- در جریان بازی (Dropped Goal) : در این حالت توپ باید قبل از شوت زمین را لمس کرده باشد. 3 امتیاز دارد.
پنالتی (Penalty) : یک ضربه ایستگاهی که در صورت خطای بازیکنان تیم حریف زده می شود. 3 امتیاز دارد.
جایزه (Conversion) : بعد از به ثمر رساندن ترای یک ضربه ایستگاهی به تیم جایزه داده می شود. گل کردن این توپ 2 امتیاز دارد.
زمین مسابقه بایستی حداکثر 100 متر طول و 70 متر عرض داشته باشد. محوطه گل یعنی زمین آن سوی خط عرضی هم حداقل 10 و حداکثر 22 متر باید ادامه پیدا کند. تیرهای دروازه در مرکز محوطه گل حریف قرار می گیرند و 5.6 متر از هم فاصله و تیرک افقی در ارتفاع 3 متری آنها قرار می گیرد. ارتفاع تیرک های عمودی بایستی بیش از 4.3 متر باشد. و به این ترتیب دروازه شکل H پیدا می کند.
در طول مسابقه هر تیم صاحب توپ سعی دارد توپ را به محوطه گل حریف برساند. برای این کار پاس دادن توپ با دست به سمت جلو ممکن نیست. توپ را فقط می توان به طرفین یا عقب پرتاب کرد.
پاس دادن توپ با دست نبایستی به سمت جلو انجام شود. شوت کردن توپ با پا به سمت جلو ممکن است اما پس از آن امکان پاس توپ وجود ندارد. ممنوعیت پاس به جلو موجب می شود که همه بازیکنان هم تیمی که از بازیکن صاحب توپ به دروازه حریف نزدیکتر هستند، در موقعیت آفساید قرار داشته و در صورت دخالت در جریان بازی خطاکار باشند.
بازیکنان تیم حریف برای تکل بازیکن صاحب توپ یعنی گرفتن و انداختن او به روی زمین تلاش می کنند. در این وضعیت بازیکن صاحب توپ نمی تواند توپ را نگه دارد و باید آن را پاس داده یا آزاد کند.
نهادهای اداره کننده
هیئت بین المللی راگبی سازمان اداره کننده و قانون گذار ورزش راگبی در دنیاست. مقر این سازمان در دوبلین قرار دارد. شش اتحادیه منطقه ای عضو هیئت بین المللی راگبی هستند:
- 1. کنفدراسیون افریقایی راگبی
- 2. اتحادیه راگبی فوتبال آسیا
- 3. انجمن راگبی امریکای شمالی و هند غربی
- 4. انجمن اروپایی راگبی
- 5. فدراسیون راگبی آنین اقیانوسیه
- 6. کنفدراسیون راگبی امریکای جنوبی
مسابقات راگبی
جام جهانی راگبی مهمترین تورنمنت این رشته ورزشی است. این مسابقات پس از جام جهانی فوتبال و المپیک مهمترین و پربیننده ترین مسابقه ورزشی دنیاست. آخرین دوره این رقابت ها در سال 2007 با قهرمانی آفریقای جنوبی در فرانسه به پایان رسید. آفریقای جنوبی در مسابقه فینال تیم ملی راگبی انگلیس را شکست داد که در صورت پیروزی می توانست اولین کشوری باشد که 2 بار پیاپی فاتح جام جهانی شده است. قهرمانی چهار کشور (آفریقای جنوبی ، استرالیا ، انگلیس و نیوزیلند) در 5 دوره اخیر مسابقات از فشردگی رقابتها حکایت می کند.
مسابقات قهرمانی شش ملت و رقابتهای سه ملت دو تورنمنت مهم دیگر ورزش راگبی هستند. قهرمانی شش ملت رقابتهایی ست که هرسال میان شش کشور صاحب راگبی اروپایی، یعنی: انگلیس، ولز، ایرلند، اسکاتلند، فرانسه و ایتالیا برگزار می شود. در این تورنمنت هر تیم یکبار با 5 تیم دیگر مسابقه می دهد.
تاریخچه پیدایش این مسابقات به نخستین بازی بین المللی راگبی برمی گردد که در شهر ادینبورگ در اسکاتلند تیم ملی این کشور با یک گل تیم ملی انگلیس را شکست داد. ولز و ایرلند در دهه 1880 و فرانسه در دهه ۱۹۰۰ به مسابقات اضافه شدند و عنوان مسابقات 5 ملت از دهه ۱۹۰۰ پدید آمد. در 1931 کشورهای اصلی فرانسه را به دلیل نتایج ضعیف و شائبه حضور بازیکنان حرفه ای اخراج کردند. فرانسویها در سال 1939 برگشتند و به جز دوران جنگ جهانی دوم در تمام مسابقات بعدی حضور داشت. تیم ملی راگبی ایتالیا هم در سال 2000 به مسابقات اضافه شد.
مسابقات سه ملت میان سه کشور نیمکره جنوبی یعنی افریقای جنوبی ، استرالیا و نیوزیلند برگزار می شود. تیم ملی آرژانتین که در آخرین دوره جام جهانی به مقام سوم مسابقات دست یافت از سال 2008 در این مسابقات حاضر خواهد شد.
محبوبیت
راگبی هماکنون در بسیاری از نقاط دنیا به شکل حرفهای و آماتور برگزار میشود. مسابقات آن در برخی از کشورها در زمره پرتماشاگرترین مسابقات ورزشی قرار دارد و بییندگان تلویزیونی و رادیویی بیشماری دارد. هیئت بینالمللی راگبی که در ۱۸۸۶ تأسیس شد و فدراسیون ادارهکننده ورزش راگبی ۱۵ نفره یا «اتحاد راگبی» است بیش از صد عضو از پنج قاره جهان دارد.
البته قدرتهای اصلی این رشته ورزشی کماکان کشورهای بنیانگذار (انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند) و همچنین استرالیا، نیوزیلند، فرانسه و آفریقای جنوبی هستند.
تفاوت بین راگبی و فوتبال آمریکایی چیست؟
از آن جایی که راگبی و فوتبال آمریکایی هر دو از خاستگاه مشترکی دارند، می توان گفت که بازی های یکسانی هستند،
اما تفاوتهای آشکاری بین این دو وجود دارد که نمی توان آن ها را نادیده گرفت.
- فوتبال آمریکایی ، همانطور که از نامش پیداست، عمدتا درایالات متحده آمریکا بازی می شود اما راگبی ورزشی است که در سراسر اروپا، استرالیا و آفریقا بازی می شود.
- در حالی که بازیکنان فوتبال آمریکایی تعداد زیادی از لباس و تجهیزات محافظ سنگین می پوشند ، تنها پوشیدن یک بالشتک بسیار نازک در قسمت سر و شانه ها در راگبی مجاز است.
- در فوتبال آمریکایی، جایگزینی به تعداد نامحدود مجاز است در حالی که در راگبی فقط تا ۷ تعویض مجاز است.
- یک تیم فوتبال آمریکایی متشکل از ۱۱ بازیکن است در حالی که ۱۵ بازیکن یک تیم در راگبی را تشکیل می دهند.
- در فوتبال آمریکایی یک سر داور و ۶ داوران دیگر وجود دارد در حالی که در راگبی ۳ سر داور و یک داور جهت بررسی فیلم ویدئویی وجود دارد.
- هدف هر دو بازی رد کردن توپ از خط دروازه حریف است که در فوتبال آمریکایی ” لمس کردن” و در راگبی “سعی کردن” نامیده می شود.
- ابعاد زمین فوتبال آمریکایی ۱۰۹٫۷ *۴۸٫۸ متر است در حالی که ابعاد زمین راگبی ۷۰*۱۰۰ متراست.
- در فوتبال آمریکایی ۴ قسمت ۱۵ دقیقه ای بازی می شود که بعد از ۲ قسمت اول ،یک فاصله ی زمانی برای استراحت وجود دارد، اما در راگبی دو نیمه ی ۴۰ دقیقه ای وجود دارد.
- مسابقات قهرمانی برتر در فوتبال آمریکایی، لیگ ملی فوتبال (NFL) نامیده می شود و در راگبی دو قهرمانی بزرگ به نام لیگ راگبی و اتحادیه راگبی وجود دارد.
- اندازه توپ که کروی شکل است نیز در دو ورزش متفاوت است.
گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir