شگفتی‌های حیوانات
دنیای حیوانات دنیایی عجیب و پر از شگفتی‌های کوچک و بزرگ است که اگر بدانید ممکن است از تعجب حیرت زده شوید. در کل دنیای حیوانات بسیار پیچیده تر از آن چیزی است که انسان ها بنوانند به طور کامل از آن سر در بیاورند. در اینجا می‌خواهیم حقایقی درمورد حیوانات را برایتان بازگو کنیم که مطمئنا بسیاری از آنها را تابحال نشنیده‌اید.
آفتاب‌پرست چرا تغییر رنگ می دهد؟ 
آفتاب پرست، نوعی مارمولک است. این جانور می‌تواند رنگ خود را با رنگ محیط اطرافش تطبیق دهد. این کار به کمک رنگدانه های موجود در سلول‌های زیر پوست جانور انجام می‌گیرد. اما آیا می دانید چگونه این رنگدانه‌ها باعث تغییر رنگ آفتاب پرست می‌شوند؟
لایه بالایی پوست آفتاب پرست، شفاف است. قسمت زیر این لایه، سلول‌هایی قرار دارد که حاوی رنگدانه های زرد، قرمز و سیاه هستند. این رنگدانه ها می‌توانند به راحتی از نقطه‌ای به نقطه دیگر حرکت کنند. وقتی سلول های حاوی رنگدانه، جمع می‌شوند، تمرکز رنگدانه ها افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین جانور، سیاه به نظر می رسد. برعکس، زمانی که سلول ها، پراکنده می‌شوند، پوست جانور، روشن تر می‌شود. تمرکز و پراکندگی سلول‌های حاوی رنگدانه، دلایل مختلفی دارند.
- نخستین دلیل تغییر رنگ آفتاب پرست، در بروز احساسات مختلف است. عصبانیت و وحشت باعث به وجود آمدن لکه های زرد بر روی پوست آن می‌شود.
- عامل دوم که موجب تغییر رنگ پوست آفتاب پرست می گردد، نور خورشید است. این حیوانات زیر نور خورشید، سیاه رنگ می‌شوند.
- سومین عامل در این باره، تغییر حرارت یا همان گرما است. رنگ این جانور در هوای گرم و تاریک، سبز می‌شود و در هوای سرد و تاریک، به رنگ زرد روشن تغییر پیدا می‌کند.
توانایی تغییر دادن رنگ، مزیت‌های زیادی برای آفتاب پرست ها دارد. آنها به کمک این توانایی، خود را به رنگ محیط اطرافشان در می آورند و در نتیجه از چشم دشمنان شان پنهان می مانند و در عین حال، به راحتی می‌توانند به حشرات نزدیک شوند و آنها را صید کنند. آفتاب پرست ها یک ویژگی استثنایی دیگر نیز دارند! آنها می‌توانند هر یک از چشم های خود را مستقل از چشم دیگر حرکت دهند! مثلاً با یک چشم به جلو نگاه کنند و با چشم دیگر عقب را ببینند. بنابراین آنها می‌توانند در یک لحظه، هم زمان دو چیز را تماشا کنند. آفتاب پرست ها به کمک همین خصوصیت به راحتی حشرات را صید می‌کنند.
در این رابطه: آفتاب پرست چگونه رنگ خود را تغییر می دهد؟
چرا فیل‌ها خرطوم دارند؟
فیل، بزرگترین حیوان خشکی است. فیل ها موجوداتی آرام، باهوش و دوست‌داشتنی هستند و به همین جهت به راحتی می‌توان آنها را رام و تربیت کرد. یک فیل بالغ بیش از ۵ تن وزن دارد. پاهای فیل ها ضخیم و کوتاه است. این جانور برای نگه داشتن بدن سنگین خود به چنین پاهای قوی نیاز دارد. فیل ها دارای دو دندان بزرگ هستند که از فک بالایی بیرون زده است. این دندان ها عاج نام دارند. عاج، نوعی وسیله دفاعی برای فیل ها محسوب می‌شود. فیل ها به صورت گروهی زندگی می‌کنند. در هر گروه معمولاً ۱۰ تا ۵۰ فیلم وجود دارد. رنگ اکثر فیل ها خاکستری است. البته تعدادی از اندکی از آنها نیز سفید رنگ هستند. محل زندگی فیل ها نواحی استوایی آفریقا و آسیا است.
فیل های آفریقایی و آسیایی از لحاظ شکل ظاهری با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. فیل های آفریقایی، بزرگتر از فیل های آسیایی هستند و گوش‌های بزرگتری دارند. در مقابل، فیل های آسیایی پیشانی‌های بلندتری دارند.
خرطوم فیل ها عضو بسیار مهم بدن آنها است. این جانور بدون خرطوم زنده نمی‌ماند. فیل ها به کمک خرطوم خود چیزهای مختلف را جابجا می‌کنند و غذا را به دهان می‌برند. در واقع خرطوم فیل، کار دست را برای آنها انجام می‌دهد. البته علاوه بر این، خرطوم به معنای بینی فیل و لب بالایی آنها نیز محسوب شود.
به این ترتیب می‌توان گفت خرطوم فیل ها کار دست، بینی و لب جانور را انجام می‌دهد. فیل ها سر بزرگ و سنگینی دارند. بدون شک، یک گردن بلند نمی‌تواند چنین سرسنگینی را نگه دارد. به همین دلیل، فیل ها به جای گردنی بلند، خرطوم بلند دارند. آنها به کمک خوردم شان به غذا دسترسی پیدا می‌کنند. خرطوم فیل ها دارای ۴۰۰۰۰ ماهیچه است. به همین جهت کاملاً انعطاف پذیر و قوی می باشند. فیل ها می‌توانند تیرهای چوبی بزرگ و سنگین را به کمک خرطوم خود جابجا کنند. سر خرطوم شبیه انگشت است. این بخش به قدری حساس است که می‌تواند یک سوزن را از روی زمین بلند کند! فیل ها غذا و آب مورد نیاز خود را به کمک خرطوم به دهان می‌برند. به علاوه آنها برای شستن خود از خرطوم استفاده می‌کنند. ابتدا آب را به درون خرطوم می‌کشند و سپس به پشت خود می‌ریزند.
عمر مفید یک فیل به طور متوسط، ۹۰ سال است. این جانور، علفخوار بوده و روزانه مقدار زیادی گیاه می‌خورد. فیل ها، جانورانی بسیار مفید هستند. در بسیاری از کشورها از فیل برای حمل کننده‌های بزرگ و سنگین درختان استفاده می‌شود.
در این رابطه: زندگی اجتماعی فیل ها - رفتار و حقایق آنها
چرا شترها کوهان دارند؟
شتر را “کشتی صحرا” می نامند. زیرا این حیوان می‌تواند بدون آب و غذا، ۶ تا ۱۰ روز در صحرا زنده بماند. شترها گاهی اوقات یک سوم از آب بدن خود را بدون اینکه آسیبی ببینند، از دست می‌دهند!
شکل گوش، بینی و چشم های شترها به گونه‌ای است که شن‌های ریز صحرا نمی‌تواند آسیبی به آن وارد کنند. شترها بهترین حیوانات برای مسافرت‌های طولانی صحرایی هستند. این جانور می‌تواند بارهای بسیار سنگین را با خود حمل کند. شتر، یک کوهان بزرگ بر پشت خود دارد. در واقع کوهان، محلی برای ذخیره چربی است. شتر از این چربی به عنوان منبع انرژی در سفرهای طولانی در صحرا استفاده می‌کند. در داخل شکم این حیوان، دو کیسه برای ذخیره آب وجود دارد.
اگر شتر، آب پیدا نکند، از این ذخیره استفاده می‌کند. به همین دلیل است که شترها با داشتن کوهان و کیسه های ذخیره آب می‌توانند مدت‌ها بدون آب و غذا زنده بمانند. پیش از شروع یک سفر طولانی، شترها مقدار زیادی آب و غذا می‌خورند، در نتیجه آب و چربی در بدن شان ذخیره می‌شود.
کوهان شتر در این زمان کاملاً سفت و محکم است، اما پس از یک مسافرت سخت و طولانی، شل و آویخته می‌شود. شترها در چنین سفرهایی ذخیره آب خود را نیز از دست می‌دهند؛ به همین جهت، آنها پس از سفر به شدت احساس خستگی می‌کنند و مرتب بر روی زمین می‌نشیند. شترها پس از خوردن آب و غذا، دوباره قوی و سالم می‌شوند.
شترها از زمان های گذشته دوست و همراه انسان بوده اند. مصریان تقریباً سه هزار سال پیش شتر را اهلی کردند. شتر بیشتر در مناطق آفریقایی و آسیایی زندگی می‌کند. شترهای آفریقایی دارای یک کوهان هستند. برخی از شترها نیز دو کوهان دارند. محل زندگی این حیوانات مناطق خشک آسیا از خاورمیانه گرفته تا منچوری در چین می‌باشد. تعدادی کمی از شترها نیز به صورت وحشی در صحرای گُبی آفریقا زندگی می‌کنند.
در این رابطه: عجایب خلقت شتر در قرآن - خواص شیر شتر
چرا عنکبوت در تار خود گرفتار نمی‌شود؟
عنکبوت ها موجودات خارق‌العاده‌ای هستند. آنها در تمام فصول و در همه جا، هوا، آب، زمین، روی زمین و حتی زیر زمین یافت می‌شوند. عنکبوت ها اندازه‌های مختلفی دارند. برخی به اندازه یک نقطه کوچک اند و برخی دیگر ۲۰ سانتی متر طول دارند.
بعضی از عنکبوت ها می‌توانند یک سال بدون آب زندگی کنند. عنکبوت های غول پیکر را “رتیل” می‌نامند. انواعی از رتیل ها از پرندگان تغذیه می‌کنند. این موجودات می‌توانند ۱۵ سال عمر کنند. بزرگترین رتیل پرنده خوار در سال ۱۹۸۵ میلادی در “سورینام” شکار شد. این رتیل بزرگ، حدود ۱۲۲ گرم وزن داشت. عنکبوت ها اغلب فقط یک سال است.
این موجودات دارای ۸ پا و ۸ چشم هستند و بدن آنها از دو قسمت سر و تن تشکیل شده است. در انتهای شکم عنکبوت، ۳ جفت اندام ترشح کننده تار وجود دارد. تار، ماده‌ای تار ماده‌ای ابریشم است که به شکل مایع از سوراخی واقع در انتهای شکم عنکبوت خارج می‌شود. این مایع به محض اینکه در مجاورت هوا قرار می گیرد، سفت می‌شود.
عنکبوت ها دو نوع تار می‌تنند. تارهای چسبناک و تار خشک و نرم . آنها طعمه خود را به کمک تارهای چسبنده به دام می‌اندازند. حشرات به محض اینکه با این تارها تماس پیدا می‌کنند به آنها می‌چسبند. عنکبوت ها می‌توانند حشرات را به دام بیندازند اما هرگز گرفتار تاری که تنیده اند، نمی‌شوند؛ اما دلیل آن چیست؟ تنها دلیل این مسئله، چربی بر روی پای آنها است.
در واقع وقتی که عنکبوت بر روی تار خود حرکت می‌کند، فقط از روی تارهای خشک و نرم می‌گذرد. عنکبوت همیشه مراقب است که پاهایش را روی تارهای چسبناک نگذارد، با این حال حتی اگر چنین حالتی پیش آید چربی که سطح پاهای عنکبوت را پوشانده است، مانع گرفتار شدنش می‌شود.
در کشور انگلستان، چهار هزار متر مربع چهار هزار متر مربع از علفزارهای خارج از شهرها بیشتر از دو میلیون عنکبوت وجود دارد. اندازه گیری ها نشان داده است که این عنکبوت ها می‌توانند ظرف یک سال، هم وزن تمام جمعیت انگلستان حشره بخورند. عنکبوت ها تارهایی به اشکال مختلف می‌تنند. تار برخی از آنها به شکل دایره و برخی دیگر به شکل قیف است. در تمام این تارهای چسبناک که برای به تله انداختن شکار مورد استفاده قرار می‌گیرد، محل خاص و جداگانه‌ای وجود دارد.
در این رابطه: دانستنی و نکات جالب زندگی عنکبوت ها و انواع آن
ماهی ها چگونه تنفس می کنند؟
ماهی ها در آب رودخانه ها، دریاچه ها و دریاها و اقیانوس ها زندگی می‌کنند. انسان می‌تواند در آب تنفس کند به همین جهت اگر بیشتر از چند دقیقه زیر آب بماند خفه می‌شود، اما ماهی ها فقط در آب زنده می مانند. ماهی ها شش ندارند اما آنها دارای آبشش هستند. آبشش، اکسیژن موجود در آب را جذب می‌کند. این کار به این ترتیب انجام می‌شود که ابتدا ماهی مقداری آب را وارد دهان خود می‌کند؛ آب از روی آبشش ها عبور کرده و از شکافی که در انتهای پوشش آبشش ها قرار دارد خارج می‌شود. در نتیجه اکسیژن موجود در آب به وسیله سلول های آبشش جذب می‌شود.
آبشش ها سطح وسیعی دارند به همین جهت هر بار که آب از روی آنها عبور می‌کند، مقدار زیادی اکسیژن جذب می‌شود. اکسیژن جذب شده به وسیله جریان خون به تمام نقاط بدن ماهی می‌رود. از سوی دیگر، دی اکسید کربن که در بدن ماهی تولید می‌شود، به وسیله جریان خون به آبشش ها انتقال پیدا می‌کند و به کمک آبشش ها در آب حل می‌شود. این چرخه به طور مرتب در بدن ماهی تکرار می‌شود.
فرق خفاش با پرندگان چیست؟
فسیل هایی که نقاط مختلف جهان به دست آمده است، نشان می‌دهد که خفاش ها بیش از ۶۰ میلیون سال است که بر روی زمین زندگی می‌کنند. این جانوران را در همه جا به جز قطب شمال و جنوب می‌توان یافت.
خفاش ها بیش از ۲۰۰۰ نوع مختلف دارند. با وجود اینکه خفاش می‌تواند پرواز کند، ولی جزو پرندگان طبقه بندی نمی‌شود. در واقع خفاش، نوعی پستاندار است. پستانداران بچه های خود را زنده به دنیا می‌آورند و به آنها شیر می‌دهند. سطح بدن پستانداران بر خلاف پرندگان با مو یا پشم پوشیده شده است.
خفاش تنها پستاندار پرنده است. فاصله بین دو بال این جانور حدود ۱۵ سانتیمتر تا ۲ متر است.
خفاش ها به طور معمول ۲۰ سال عمر می‌کنند. اکثر خفاش ها از حشرات و کرم ها تغذیه می‌کنند. خفاش های نواحی استوایی، فقط میوه و گل می‌خورند. اما نوعی خفاش نیز وجود دارد که از خون سایر جانوران تغذیه می‌کند. به این خفاش ها “وامپایر” گفته می‌شود. خفاش‌های “وامپایر” دندان هایی به تیزی سوزن دارند. آنها به انسان نیز حمله می‌کنند و خون او را می‌مکند. ویژگی وامپایرها موجب شده است مردم از خفاش ها بترسند.
خفاش ها ویژگی های خاص دیگری نیز دارند. آنها هنگام استراحت و خواب به کمک پاهای خود از شاخه درختان آویزان می‌شوند. فرم پاهای این جانوران به گونه‌ای است که نمی‌توانند صاف بر روی آنها بایستند.
خفاش ها معمولاً شب ها پرواز می‌کنند. آنها به هنگام پرواز، صداهایی با فرکانس بسیار بالا تولید می‌کنند. این صداها به اجسام دور و بر آنها برخورد می‌کند و منعکس می‌شود. خفاش به کمک گوش های بزرگ و حساس خود انعکاس اثبات را دریافت می‌کنند و راه خود را در تاریکی می‌یابد.
در میان انواع مختلف خفاش، نوعی خفاش میوه خوار از همه بزرگتر است. این خفاش ها “روباه پرنده” نامیده می‌شود. طول بدن این جانوران، ۴۰ سانتیمتر و فاصله بین دو بال آنها تقریبا ۲ متر است.
در این رابطه: خفاش پرنده پستاندار و محل زندگی آنها
دم مارمولک چرا جدا می‌شود؟
مارمولک اغلب برای خلاص شدن از دست دشمنانش حقه جالبی می‌زند! به محض احساس خطر، دم خود را به جا می‌گذارد و می‌گریزد!!!
دم جدا شده برای مدت کوتاهی به این سو و آن سو می‌پرد و حرکت می‌کند و به این ترتیب باعث گیج شدن دشمن می‌شود اما مارمولک جان سالم به در می برد. مارمولک ها از این روش برای محافظت از خود استفاده می‌کنند.
استخوان های داخل دم مارمولک، اتصالات بسیار ضعیفی دارد. به علاوه انتهای رگ های خونی دم نیز تقریباً بسته است. این دو عامل باعث می‌شود که مارمولک ها بدون اینکه صدمه ببینند، دمشان را از بدن جدا کنند. آنها خیلی زود دم جدید در می‌آورند. تاکنون بیش از ۳۰۰۰ نوع مارمولک در سراسر جهان شناسایی شده است.
بدن مارمولک ها از سه قسمت مجزا تشکیل شده است؛ سر؛ بدن و دم.
اکثر مارمولک ها ۴ پا دارند؛ بیشتر آنها تخم گذارند؛ مارمولک ها اغلب از حشرات تغذیه می‌کنند؛ برخی از مارمولک ها بیشتر از ۳ متر طول دارند. این مارمولک ها ظاهر بسیار ترسناکی دارند. این نوع مارمولک ها بیشتر در جنگل‌های مناطق استوایی یافت می‌شوند. مارمولک ها به سرعت می دوند و برخی از آنها حتی می‌توانند شنا کنند.
جانوران دیگری وجود دارد که برای گریختن از دست دشمنان خود از روشی مشابه با مارمولک ها استفاده می‌کنند. خرچنگ ها از آن جمله‌اند. اگر یک ماهی، پای خرچنگی را بگیرد، خرچنگ پایش را قطع می‌کند و می‌گریزد. تمامی این روش ها نوعی وسیله دفاعی هستند که برخی از موجودات زنده برای زنده ماندن از آن استفاده می‌کند.
چرا کرم شب تاب می‌درخشد؟
درخشش کرم های شب تاب به هنگام شب، منظره فوق العاده است. آیا میدانید این کرم ها چگونه و برای چه می‌درخشند؟ دانشمندان همواره در پی پاسخ دادن به این پرسش بوده‌اند.
کرم شب تاب نوعی کرم بالدار است. کرم های شبتاب نر و ماده، هر دو بال دارند. البته در برخی از کرم های شب تاب فقط نرها بال دارند. در این نوع از کرم ها، تنها ماده ها می‌توانند نور تولید کنند. کرم های شب تاب، رنگ تیره ای دارند و معمولاً از شهد گل ها تغذیه می‌کنند.
طول بدن آن ها بین ۴ تا ۱۱ میلیمتر است. تعداد زیادی از این جانداران در مناطق مرطوب استوایی زندگی می‌کنند.
نوری که کرم های شب تاب تولید می‌کنند درخشان و چشمک زن است. اندام تولید کننده نور در انتهای شکم آنها قرار دارد و به وسیله اعصاب کنترل می‌شود. این قسمت از بدن جانور دارای دو نوع ماده شیمیایی به نام های لوسیفرین و لوسفرس است. ترکیب اکسیژن با لوسیفرین باعث تولید نور می‌شود. ترکیب لوسفرس همانند یک کاتالیزور عمل می‌کند. کاتالیزور ماده ای است که سرعت واکنش های شیمیایی را افزایش می دهد. جالب است بدانید نور کرم های شب تاب برخلاف سایر نورها هیچ گرمایی تولید نمی‌کند.
کرم های شبتاب می‌توانند مدت زمان هر درخشش را کنترل کنند. نوری که به وسیله کرم های شبتاب تولید می‌شود به رنگ های زرد یا نارنجی است. امروزه دانشمندان می‌توانند نوری مشابه نور کرم های شبتاب در آزمایشگاه تولید کنند؛ البته این کار تنها با استفاده از لوسیفرین و لوسفرس که از کرم های شب تاب گرفته می‌شود، امکان پذیر است.
کرم های شب تاب احتمالاً برای جلب توجه جنس مخالف نور تولید می‌کنند. شاید تولید نور، مزیت دیگری برای آنها داشته باشد. به این ترتیب می‌تواند موجب وحشت پرندگانی شوند که قصد شکار آنها را دارند. به هر حال دلیل آن هرچه باشد این نور درخشان، انسان را به شدت مسحور خود می‌کند.
گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir
