دنیای حیوانات دنیایی عجیب و پر از شگفتیهای کوچک و بزرگ است که اگر بدانید ممکن است از تعجب حیرت زده شوید. در کل دنیای حیوانات بسیار پیچیدهتر از آن چیزی است که انسانها بتوانند به طور کامل از آن سر در بیاورند. در اینجا میخواهیم حقایقی درمورد حیوانات را برایتان بازگو کنیم که مطمئنا بسیاری از آنها را تابحال نشنیدهاید.
آفتابپرست چرا تغییر رنگ میدهد؟ 
آفتاب پرست، نوعی مارمولک است. این جانور میتواند رنگ خود را با رنگ محیط اطرافش تطبیق دهد. این کار به کمک رنگدانههای موجود در سلولهای زیر پوست جانور انجام میگیرد. اما آیا می دانید چگونه این رنگدانهها باعث تغییر رنگ آفتاب پرست میشوند؟
لایه بالایی پوست آفتاب پرست، شفاف است. قسمت زیر این لایه، سلولهایی قرار دارد که حاوی رنگدانههای زرد، قرمز و سیاه هستند. این رنگدانهها میتوانند به راحتی از نقطهای به نقطه دیگر حرکت کنند. وقتی سلولهای حاوی رنگدانه، جمع میشوند، تمرکز رنگدانهها افزایش پیدا میکند؛ بنابراین جانور، سیاه به نظر میرسد. برعکس، زمانی که سلولها، پراکنده میشوند، پوست جانور، روشنتر میشود. تمرکز و پراکندگی سلولهای حاوی رنگدانه، دلایل مختلفی دارند.
- نخستین دلیل تغییر رنگ آفتاب پرست، در بروز احساسات مختلف است. عصبانیت و وحشت باعث به وجود آمدن لکههای زرد بر روی پوست آن میشود.
- عامل دوم که موجب تغییر رنگ پوست آفتاب پرست میگردد، نور خورشید است. این حیوانات زیر نور خورشید، سیاه رنگ میشوند.
- سومین عامل در این باره، تغییر حرارت یا همان گرما است. رنگ این جانور در هوای گرم و تاریک، سبز میشود و در هوای سرد و تاریک، به رنگ زرد روشن تغییر پیدا میکند.
توانایی تغییر دادن رنگ، مزیتهای زیادی برای آفتاب پرستها دارد. آنها به کمک این توانایی، خود را به رنگ محیط اطرافشان در میآورند و در نتیجه از چشم دشمنان شان پنهان میمانند و در عین حال، به راحتی میتوانند به حشرات نزدیک شوند و آنها را صید کنند. آفتاب پرستها یک ویژگی استثنایی دیگر نیز دارند! آنها میتوانند هر یک از چشمهای خود را مستقل از چشم دیگر حرکت دهند! مثلاً با یک چشم به جلو نگاه کنند و با چشم دیگر عقب را ببینند. بنابراین آنها میتوانند در یک لحظه، هم زمان دو چیز را تماشا کنند. آفتاب پرستها به کمک همین خصوصیت به راحتی حشرات را صید میکنند.
در این رابطه: آفتاب پرست چگونه رنگ خود را تغییر می دهد؟
چرا فیلها خرطوم دارند؟
فیل، بزرگترین حیوان خشکی است. فیلها موجوداتی آرام، باهوش و دوستداشتنی هستند و به همین جهت به راحتی میتوان آنها را رام و تربیت کرد. یک فیل بالغ بیش از ۵ تن وزن دارد. پاهای فیلها ضخیم و کوتاه است. این جانور برای نگه داشتن بدن سنگین خود به چنین پاهای قوی نیاز دارد. فیلها دارای دو دندان بزرگ هستند که از فک بالایی بیرون زده است. این دندانها عاج نام دارند. عاج، نوعی وسیله دفاعی برای فیلها محسوب میشود. این جانوران به صورت گروهی زندگی میکنند. در هر گروه معمولاً ۱۰ تا ۵۰ فیل وجود دارد. رنگ اکثر آنها خاکستری است. البته تعدادی از اندکی از آنها نیز سفید رنگ هستند. محل زندگی آنها نواحی استوایی آفریقا و آسیا است.
فیلهای آفریقایی و آسیایی از لحاظ شکل ظاهری با یکدیگر تفاوتهایی دارند. فیلهای آفریقایی، بزرگتر از فیلهای آسیایی هستند و گوشهای بزرگتری دارند. در مقابل، فیلهای آسیایی پیشانیهای بلندتری دارند.
خرطوم فیلها عضو بسیار مهم بدن آنها است. این جانور بدون خرطوم زنده نمیماند. آنها به کمک خرطوم خود چیزهای مختلف را جابجا میکنند و غذا را به دهان میبرند. در واقع خرطوم فیل، کار دست را برای آنها انجام میدهد. البته علاوه بر این، خرطوم به معنای بینی فیل و لب بالایی آنها نیز محسوب شود.
به این ترتیب میتوان گفت خرطوم فیلها کار دست، بینی و لب جانور را انجام میدهد. آنها سر بزرگ و سنگینی دارند. بدون شک، یک گردن بلند نمیتواند چنین سرسنگینی را نگه دارد. به همین دلیل، فیلها به جای گردنی بلند، خرطوم بلند دارند. خرطوم فیل دارای ۴۰۰۰۰ ماهیچه است. به همین جهت کاملاً انعطافپذیر و قوی میباشد. آنها میتوانند تیرهای چوبی بزرگ و سنگین را به کمک خرطوم خود جابجا کنند. سر خرطوم شبیه انگشت است. این بخش به قدری حساس است که میتواند یک سوزن را از روی زمین بلند کند! فیلها غذا و آب مورد نیاز خود را به کمک خرطوم به دهان میبرند. به علاوه آنها برای شستن خود از خرطوم استفاده میکنند. ابتدا آب را به درون خرطوم میکشند و سپس به پشت خود میریزند.
عمر مفید یک فیل به طور متوسط، ۹۰ سال است. این جانور، علفخوار بوده و روزانه مقدار زیادی گیاه میخورد. فیلها، جانورانی بسیار مفید هستند. در بسیاری از کشورها از فیل برای حمل کنندههای بزرگ و سنگین درختان استفاده میشود.
در این رابطه: زندگی اجتماعی فیل ها - رفتار و حقایق آنها
چرا شترها کوهان دارند؟
شتر را “کشتی صحرا” مینامند. زیرا این حیوان میتواند بدون آب و غذا، ۶ تا ۱۰ روز در صحرا زنده بماند. شترها گاهی اوقات یک سوم از آب بدن خود را بدون اینکه آسیبی ببینند، از دست میدهند!
شکل گوش، بینی و چشمهای شترها به گونهای است که شنهای ریز صحرا نمیتواند آسیبی به آن وارد کنند. شترها بهترین حیوانات برای مسافرتهای طولانی صحرایی هستند. این جانور میتواند بارهای بسیار سنگین را با خود حمل کند. شتر، یک کوهان بزرگ بر پشت خود دارد. در واقع کوهان، محلی برای ذخیره چربی است. شتر از این چربی به عنوان منبع انرژی در سفرهای طولانی در صحرا استفاده میکند. در داخل شکم این حیوان، دو کیسه برای ذخیره آب وجود دارد.
اگر شتر، آب پیدا نکند، از این ذخیره استفاده میکند. به همین دلیل است که شترها با داشتن کوهان و کیسههای ذخیره آب میتوانند مدتها بدون آب و غذا زنده بمانند. پیش از شروع یک سفر طولانی، شترها مقدار زیادی آب و غذا میخورند، در نتیجه آب و چربی در بدن شان ذخیره میشود.
کوهان شتر در این زمان کاملاً سفت و محکم است، اما پس از یک مسافرت سخت و طولانی، شل و آویخته میشود. شترها در چنین سفرهایی ذخیره آب خود را نیز از دست میدهند؛ به همین جهت، آنها پس از سفر به شدت احساس خستگی میکنند و مرتب بر روی زمین مینشیند. شترها پس از خوردن آب و غذا، دوباره قوی و سالم میشوند.
شترها از زمانهای گذشته دوست و همراه انسان بودهاند. مصریان تقریباً سه هزار سال پیش آنها را اهلی کردند. این جانوران بیشتر در مناطق آفریقایی و آسیایی زندگی میکند. شترهای آفریقایی دارای یک کوهان هستند. برخی از شترها نیز دو کوهان دارند. محل زندگی این حیوانات مناطق خشک آسیا از خاورمیانه گرفته تا منچوری در چین میباشد. تعدادی کمی از شترها نیز به صورت وحشی در صحرای گُبی آفریقا زندگی میکنند.
در این رابطه: عجایب خلقت شتر در قرآن - خواص شیر شتر
چرا عنکبوت در تار خود گرفتار نمیشود؟
عنکبوتها موجودات خارقالعادهای هستند. آنها در تمام فصول و در همه جا، هوا، آب، زمین، روی زمین و حتی زیر زمین یافت میشوند. عنکبوتها اندازههای مختلفی دارند. برخی به اندازه یک نقطه کوچک اند و برخی دیگر ۲۰ سانتیمتر طول دارند.
بعضی از عنکبوتها میتوانند یک سال بدون آب زندگی کنند. عنکبوتهای غول پیکر را “رتیل” مینامند. انواعی از رتیلها از پرندگان تغذیه میکنند. این موجودات میتوانند ۱۵ سال عمر کنند. بزرگترین رتیل پرندهخوار در سال ۱۹۸۵ میلادی در “سورینام” شکار شد. این رتیل بزرگ، حدود ۱۲۲ گرم وزن داشت. عنکبوتها اغلب فقط یک سال است.
این موجودات دارای ۸ پا و ۸ چشم هستند و بدن آنها از دو قسمت سر و تن تشکیل شده است. در انتهای شکم عنکبوت، ۳ جفت اندام ترشحکننده تار وجود دارد. تار، مادهای تار مادهای ابریشم است که به شکل مایع از سوراخی واقع در انتهای شکم عنکبوت خارج میشود. این مایع به محض اینکه در مجاورت هوا قرار می گیرد، سفت میشود.
عنکبوتها دو نوع تار میتنند. تارهای چسبناک و تار خشک و نرم. آنها طعمه خود را به کمک تارهای چسبنده به دام میاندازند. حشرات به محض اینکه با این تارها تماس پیدا میکنند به آنها میچسبند. عنکبوتها میتوانند حشرات را به دام بیندازند اما هرگز گرفتار تاری که تنیدهاند، نمیشوند؛ اما دلیل آن چیست؟ تنها دلیل این مسئله، چربی بر روی پای آنها است.
در واقع وقتی که عنکبوت بر روی تار خود حرکت میکند، فقط از روی تارهای خشک و نرم میگذرد. عنکبوت همیشه مراقب است که پاهایش را روی تارهای چسبناک نگذارد، با این حال حتی اگر چنین حالتی پیش آید چربی که سطح پاهای عنکبوت را پوشانده است، مانع گرفتار شدنش میشود.
در کشور انگلستان، چهار هزار متر مربع از علفزارهای خارج از شهرها بیشتر از دو میلیون عنکبوت وجود دارد. اندازهگیریها نشان داده است که این حشرات میتوانند ظرف یک سال، هم وزن تمام جمعیت انگلستان حشره بخورند. آنها تارهایی به اشکال مختلف میتنند. تار برخی از آنها به شکل دایره و برخی دیگر به شکل قیف است. در تمام این تارهای چسبناک که برای به تله انداختن شکار مورد استفاده قرار میگیرد، محل خاص و جداگانهای وجود دارد.
در این رابطه: دانستنی و نکات جالب زندگی عنکبوت ها و انواع آن
ماهیها چگونه تنفس میکنند؟
ماهیها در آب رودخانهها، دریاچهها و دریاها و اقیانوسها زندگی میکنند. انسان میتواند در آب تنفس کند به همین جهت اگر بیشتر از چند دقیقه زیر آب بماند خفه میشود، اما ماهیها فقط در آب زنده میمانند. ماهیها شش ندارند اما آنها دارای آبشش هستند. آبشش، اکسیژن موجود در آب را جذب میکند. این کار به این ترتیب انجام میشود که ابتدا ماهی مقداری آب را وارد دهان خود میکند؛ آب از روی آبششها عبور کرده و از شکافی که در انتهای پوشش آبششها قرار دارد خارج میشود. در نتیجه اکسیژن موجود در آب به وسیله سلولهای آبشش جذب میشود.
آبششها سطح وسیعی دارند به همین جهت هر بار که آب از روی آنها عبور میکند، مقدار زیادی اکسیژن جذب میشود. اکسیژن جذب شده به وسیله جریان خون به تمام نقاط بدن ماهی میرود. از سوی دیگر، دیاکسید کربن که در بدن ماهی تولید میشود، به وسیله جریان خون به آبششها انتقال پیدا میکند و به کمک آبششها در آب حل میشود. این چرخه به طور مرتب در بدن ماهی تکرار میشود.
فرق خفاش با پرندگان چیست؟
فسیلهایی که نقاط مختلف جهان به دست آمده است، نشان میدهد که خفاشها بیش از ۶۰ میلیون سال است که بر روی زمین زندگی میکنند. این جانوران را در همه جا به جز قطب شمال و جنوب میتوان یافت.
خفاشها بیش از ۲۰۰۰ نوع مختلف دارند. با وجود اینکه خفاش میتواند پرواز کند، ولی جزو پرندگان طبقهبندی نمیشود. در واقع خفاش، نوعی پستاندار است. پستانداران بچههای خود را زنده به دنیا میآورند و به آنها شیر میدهند. سطح بدن پستانداران بر خلاف پرندگان با مو یا پشم پوشیده شده است.
خفاش تنها پستاندار پرنده است. فاصله بین دو بال این جانور حدود ۱۵ سانتیمتر تا ۲ متر است.
خفاش به طور معمول ۲۰ سال عمر میکند. اکثر خفاشها از حشرات و کرم ها تغذیه میکنند. خفاشهای نواحی استوایی، فقط میوه و گل میخورند. اما نوعی خفاش نیز وجود دارد که از خون سایر جانوران تغذیه میکند. به این خفاشها “وامپایر” گفته میشود. خفاشهای “وامپایر” دندانهایی به تیزی سوزن دارند. آنها به انسان نیز حمله میکنند و خون او را میمکند. ویژگی وامپایرها موجب شده است مردم از خفاشها بترسند.
این جانوران ویژگیهای خاص دیگری نیز دارند. آنها هنگام استراحت و خواب به کمک پاهای خود از شاخه درختان آویزان میشوند. فرم پاهای این جانوران به گونهای است که نمیتوانند صاف بر روی آنها بایستند.
خفاشها معمولاً شبها پرواز میکنند. آنها به هنگام پرواز، صداهایی با فرکانس بسیار بالا تولید میکنند. این صداها به اجسام دور و بر آنها برخورد میکند و منعکس میشود. آنها به کمک گوشهای بزرگ و حساس خود انعکاس اثبات را دریافت میکنند و راه خود را در تاریکی مییابد.
در میان انواع مختلف خفاش، نوعی خفاش میوهخوار از همه بزرگتر است. این خفاشها “روباه پرنده” نامیده میشود. طول بدن این جانوران، ۴۰ سانتیمتر و فاصله بین دو بال آنها تقریبا ۲ متر است.
در این رابطه: خفاش پرنده پستاندار و محل زندگی آنها
دم مارمولک چرا جدا میشود؟
مارمولک اغلب برای خلاص شدن از دست دشمنانش حقه جالبی میزند! به محض احساس خطر، دم خود را به جا میگذارد و میگریزد!!!
دم جدا شده برای مدت کوتاهی به این سو و آن سو میپرد و حرکت میکند و به این ترتیب باعث گیج شدن دشمن میشود اما مارمولک جان سالم به در می برد. آنها از این روش برای محافظت از خود استفاده میکنند.
استخوانهای داخل دم مارمولک، اتصالات بسیار ضعیفی دارد. به علاوه انتهای رگهای خونی دم نیز تقریباً بسته است. این دو عامل باعث میشود که آنها بدون اینکه صدمه ببینند، دمشان را از بدن جدا کنند. آنها خیلی زود دم جدید در میآورند. تاکنون بیش از ۳۰۰۰ نوع مارمولک در سراسر جهان شناسایی شده است.
بدن این جانوران از سه قسمت مجزا تشکیل شده است؛ سر؛ بدن و دم.
اکثر مارمولکها ۴ پا دارند؛ بیشتر آنها تخم گذارند؛ آنها اغلب از حشرات تغذیه میکنند؛ برخی از مارمولکها بیشتر از ۳ متر طول دارند. این نوع ظاهر بسیار ترسناکی دارند و بیشتر در جنگلهای مناطق استوایی یافت میشوند. مارمولکها به سرعت میدوند و برخی از آنها حتی میتوانند شنا کنند.
جانوران دیگری وجود دارد که برای گریختن از دست دشمنان خود از روشی مشابه با مارمولکها استفاده میکنند. خرچنگها از آن جملهاند. اگر یک ماهی، پای خرچنگی را بگیرد، خرچنگ پایش را قطع میکند و میگریزد. تمامی این روشها نوعی وسیله دفاعی هستند که برخی از موجودات زنده برای زنده ماندن از آن استفاده میکند.
چرا کرم شب تاب میدرخشد؟
درخشش کرمهای شب تاب به هنگام شب، منظره فوقالعاده است. آیا میدانید این کرمها چگونه و برای چه میدرخشند؟ دانشمندان همواره در پی پاسخ دادن به این پرسش بودهاند.
کرم شب تاب نوعی کرم بالدار است. کرمهای شبتاب نر و ماده، هر دو بال دارند. البته در برخی از آنها فقط نرها بال دارند. در این نوع از کرمها، تنها مادهها میتوانند نور تولید کنند. کرمهای شب تاب، رنگ تیرهای دارند و معمولاً از شهد گلها تغذیه میکنند.
طول بدن آن ها بین ۴ تا ۱۱ میلیمتر است. تعداد زیادی از این جانداران در مناطق مرطوب استوایی زندگی میکنند.
نوری که این کرمها تولید میکنند درخشان و چشمکزن است. اندام تولید کننده نور در انتهای شکم آنها قرار دارد و به وسیله اعصاب کنترل میشود. این قسمت از بدن جانور دارای دو نوع ماده شیمیایی به نام های لوسیفرین و لوسفرس است. ترکیب اکسیژن با لوسیفرین باعث تولید نور میشود. ترکیب لوسفرس همانند یک کاتالیزور عمل میکند. کاتالیزور مادهای است که سرعت واکنشهای شیمیایی را افزایش میدهد. جالب است بدانید نور کرمهای شبتاب برخلاف سایر نورها هیچ گرمایی تولید نمیکند.
کرمهای شبتاب میتوانند مدت زمان هر درخشش را کنترل کنند. نوری که به وسیله آنها تولید میشود به رنگهای زرد یا نارنجی است. امروزه دانشمندان میتوانند نوری مشابه نور کرمهای شبتاب در آزمایشگاه تولید کنند؛ البته این کار تنها با استفاده از لوسیفرین و لوسفرس که از آنها گرفته میشود، امکانپذیر است.
کرمهای شب تاب احتمالاً برای جلب توجه جنس مخالف نور تولید میکنند. شاید تولید نور، مزیت دیگری برای آنها داشته باشد. به این ترتیب میتواند موجب وحشت پرندگانی شوند که قصد شکار آنها را دارند. به هر حال دلیل آن هرچه باشد این نور درخشان، انسان را به شدت مسحور خود میکند.
گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.Donyaha.ir
