يوگا
يوگا از ريشه کلمه سانسکريت يوج (Yuj) به معنی اتحاد و يکی شدن گرفته شده است. به عبارتی ديگر يوگا راهی است که در آن نيروهای درونی انسان اعم از جسمی، روانی و روحی، پرورش می يابند و پس از شکوفايی بين آنها توازن و تعادل برقرار می شود.
اهداف يوگا را می توان به صورت زير خلاصه کرد: داشتن حسن خلق و ارتباط درست با خود و ديگران، آموختن اصول بهداشت ذهنی و روانی، صلح درونی، دوستی و خير خواهی نسبت به ديگران، پاک سازی درونی و در نهايت، تعالی معنوی.
يوگا با قدمتی چند هزار ساله، درمشرق زمين متولد شد اما امروزه در اقصی نقاط دنيا گسترش يافته است. يوگای عملی از هشت رکن اساسی تشکيل می شود:
1. ياما شامل تعليم چگونگی رفتار اجتماعی است. سالک در اين بخش می آموزد که به ديگران آزار نرساند و با آنان روابطی دوستانه برقرار کند(آهيمسا)، صادق، راستگو و امين باشد(ساتيا)، تمايلات جنسی خود را تعديل کند (براهماچاريا)، حسود و کم بين نباشد (آپريگراها)، به حقوق ديگران احترام بگذارد(آستيا) و از فريب و نيرنگ به هر شکل آن اجتناب کند.
2. نياما شامل تعليم انتظامات فردی است. سالک در اين مرحله می آموزد که در کارها و امور خود منظم باشد و جسم و روان خود را پاک نگه دارد(سوچا)، قانع باشد و از خود و ديگران انتظارات متناسب داشته باشد(سنتوشا)، آرام و شجاع باشد و در مقابل مشکلات زندگی پايداری کند(تاپا)، ضعفها و توانايی های خود را به خوبی بشناسد (سواديايا)، و در مقابل خداوند و مشيت او راضی و تسليم باشد(ايشواراپرانيدانا).
3. آسانا شامل تعليم حرکات جسمی و نرمش های يوگا است و در اين بخش سالک با انجام حرکات ويژه يوگا به صورت منظم و درست، در راستای ايجاد و حفظ سلامت جسمی و روانی خود تلاش می کند.
4. پراناياما علم کنترل تنفس برای کمک به تمرکز افکار و حفظ سلامت است. سالک در اين بخش می آموزد که با کنترل بخش های گوناگون تنفس خود شامل دم، بازدم و زمان حبس نفس آثاری گوناگون در بدن خود ايجاد کند.
5. پراتياهارا مرحله کنترل ذهن از خواهشهای نفسانی است؛ پاکی ذهن از خواهشها، کشمکش ها و اضطراب ها سر آغاز تمرکز درونی و تعالی روحی خواهد بود. سالک در اين مرحله می آموزد که نسبت به دريافت ها و واکنش هايش در برابر محرک های بيرونی هشيار باشد و آنها را کنترل کند و با مثبت نگری به وقايع بيرونی و نظارت بر واکنش های درونی، آنها را به وسيله ای برای کسب انرژی روحی و روانی تبديل کند.
6. دهارانا يعنی تمرکز فکر و توجه کامل روی فعاليتها؛ هنگامی که سالک از تنش ها و اضطراب ها رهايی يافت می تواند با تمرکز هرچه بيشتر روی اعمال و افکارش، استعدادهای درونی خود را بيش از پيش شکوفا کند.
7. ديانا ياخلاء ذهنی و مديتيشن. سالکی که از قيد درگيری هاي ذهنی و خواهش های نفسانی رها شده است در اين بخش می آموزد که ذهن خود را درنوعی خلاء ويژه قرار دهد و از اين راه فرصت ذخيره سازی انرژی روانی و امکان رشد توانايی های ذهنی را به دست آورد. در اين شرايط ذهن سالک از تمامی تفکرات پراکنده آزاد است و تنها به وحدت با کاينات معطوف است.
8. سمادهی بالاترين مرحله يوگا و با وصل، پيوستن، و يکی شدن با خالق مترادف است. در اين مرحله، ديگر سالک ميان خود، خدا و هستی هيچگونه جدايی نمی بيند.
یوگا و جوکی ها
یوگا یک اسطوره باستانی نمی باشد و چنین ادعائی هم ندارد. بلكه میراث ارزشمندی ست که به موازات تکامل بشری کامل گردیده است و این تکامل به سمت نظم و خالص شدن جهت دارد.
مارکوپولو (1254-1324میلادی) جهانگرد معروف ونیزی در سفرنامه خود درباره یوگا این چنین نوشته: درمیان بومیان اینجا گروهی هستندکه به دستور دین خود زندگی می کنند كه به نام " چوغی" خوانده مي شوند آنان از برای خشنودی پروردگارخود یک زندگی سخت را در پیش گرفته اند. از سر تا پا برهنه هستند. هیچ جای تن خود را نمی پوشانند و گویند در این برهنگی شرمی نباشد زیرا این چنین به دنیا آمدیم و گویند اگر کسی به گناهان شهوانی فکر نمی کند نباید از برهنگی خود شرمگین باشد.
آنان گاو را می ستایند. استخوانهای گاوها را می سوزانند و از خاکستر آن مرهمی سازند و با آن چندین جای تن را با آئین خاصی نشان می گذارند و اگر به یکی از دوستان خود برخورد کنند، از همان خاکستر میان پیشانی او نشانی می گذارند. آنان هیچیک از آفریدگان را از زندگی بی بهره نکنند حتی نه مگس، نه کک و نه شپش را و ایمان دارند که آنها نيز جان و روانی دارند و نباید آزرده شوند. معتقدندکه نباید از گوشت حیوانی به عنوان غذا استفاده کردکه گناهی سهمگین است. از خوردن سبزیهای تازه و یا ریشه گیاهان خودداری می کنند. مگر آنکه خشک شوند زیرا از برای آنان نیز جانی قائلند. در هنگام غذا قاشق و بشقاب به کار نمی برند و خورشت خود را روی برگهای بزرگ می گذارند. از یک زندگی دیرپا برخوردارند و به دليل اين میانه روی و بی آلایشی عمر طولاني دارند. آنگاه که از این گیتی درگذرند، پیکرشان را بسوزانند تا کالبدشان کرمها را نپروراند.
ابن بطوطه (طنجه مراکش703الی799) نیزدر سفرنامه خود چندین بار از جوکیان هند یاد می کند.. خود او سالها در هند زندگی کرد. او در جایی می نویسد یک جوکی می تواند ماهها بدون غذا و آب زنده بماند و می تواند در گوری در زیر خاک به سر برد و ماهها بدون آب و غدا زنده بماند. روی آن گور را پوشانده، سوراخی بر روی زمین می گشایند تا هوا درآن راه یابد. شنیدم بعضی از آنها سراسر یک سال را در گور به سر می برند.
جوکیها دانه هایی می سازند که هر یک از آن دانه ها، آنان را برای چندین روز یا چندین ماه از آب و غذا بی نیاز می سازد. آنها از عالم غیب خبر می دهند. پادشاه هند آنان را گرامی می دارد و همنشینشان است. با گیاه بسازند و گوشت نخورند. آنچه از کردارشان پیداست این است که بر ریاضت خو گرفته اند و نیازی به جهان و زینتهای آن ندارند. برخی از آنان به قدری قوی هستند که به یک نگاه می توانند کسی را بمیرانند.
ابن بطوطه در جایی دیگر می نویسد: روزی نزد پادشاه دو جوکی دیدم که تن خود را در پارچه ای پوشانده و موهای سر خودرا تراشیده بودند. پادشاه ازآنها خواست که کارهای شگفت انگیز خود را به من نیز نشان دهند. یکی از آن دو ناگهان به هوا برخاست و همچنان نشسته در بالای سر من قرار گرفت. بیم و هر اس ناشی از دیدن این عمل مرا در بیهوشی فرو برد. پادشاه دستور داد از دارویی که پیش وی بود به من بخورانند. پس از چندی که به خود آمدم، دیدم که آن جوکی همچنان در بالای سر من، در هوا نشسته است. پادشاه به من گفت بیم آن دارم که تو با دیدن اینگونه چیزها دیوانه شوی وگرنه کارهای بزرگتری از این جوکیان بر می آید.
چند تمرین یوگا
تمرینهای که در این مقاله به شما آموزش داده خواهد شد، می توانند در ساعات اولیه روز، وسط روز و یا آخر شب انجام شوند. مکان انجام آنها مهم نیست. چه در خانه، چه در دفتر کار و یا حتی در مدرسه می توانند انجام شوند. نکته مهم اینست که آنها با دقت و با تمرکز کامل انجام گیرند.
بازده این تمرینات صرفا" به گرم کردن بدن منتهی نمی شود، بلکه آنها از تنشهای روحی و فشارهای عصبی نیز جلوگیری می کنند. این تمرینات باعث می شوند تا روحیه شما برابر فشارها و استرسها مقاوم شود، البته زمانی که این تمرینات بطور منظم و برنامه ریزی شده پیگیری شوند.
سن انجام این تمرینات، سن مشخصی نیست. تمرینات قابل اجرا برای هر سنی میباشند. توصیه می شود تا حد امکان به صورت گروهی انجام گیرند.
تمرین عدد هشت
برروی زمین به صورت اصطلاحا" چهار زانو بنشینید. دستها را برروی زانوها قرار دهید. آنها را بهمراه شانه ها بی حرکت و شل نگه دارید. نرم و آرام نفس بکشید. بسته یا باز بودن چشمهایتان مهم نیست – البته شاید بسته بودن آنها به تمرکز کمک کنند.
روبروی صورت خود عدد هشت لاتینی را تصور کنید که به صورت افقی (مانند علامت بی نهایت) قرار گرفته است. با نوک بینی یا دهان خود سعی کنید که طرح عدد هشت به صورت افقی را برروی هوا رسم کنید. اول رسم این عدد را از جهت عقربه ساعت انجام دهید، سپس برعکس.
فراموش نکنید که در حین انجام تمرینات آرامش و تمرکز داشته باشید درحالی که آرام و منظم تنفس می کنید.
با انجام هر پنج مرتبه انجام این تمرین، دقایقی استراحت کنید.
تمرین ساعت
به حالت چهارزانو بنشینید. سر، شانه ها و دست هایتان را شل و بی حرکت نگه دارید. تنفس خود را آرام حفظ کنید.
تصور کنید که ساعت بزرگی مقابل شما قرار دارد. یک ثانیه به عدد 12 ساعت نگاه کنید سپس به عدد یک نگاه کنید و بعد به دو. و بعد به عدد سه. توجه کنید که به هر عدد یک ثانیه نگاه کنید. همینطور ادامه دهید تا به عدد 12 برسید. فراموش نکنید که عجله ای در کار نیست و تنفس نیز باید آرام باشد.
حالا حرکتها را دوباره اما برعکس انجام دهید، یعنی از 12 به 11 و ...
پس از اینکار به رویرو نگاه کنید و چندبار پلک بزنید. سپس چشمتان را ببندید و استراحت کنید.
این تمرین به تقویت عضلات چشم کمک می کند. ضمن اینکه قدرت تمرکز را نیز تقویت می کند.
تمرین شانه ها
روی زمین بنشینید. دستهایتان را بی حرکت نگه دارید در حالی که چشمها بسته هستند. تنفس آرام.
شانه ها را طوری به صورت دورانی به چرخانید که تصور شود در هوا دایره رسم می کنید. یک سری حرکت را از جلو به عقب و یکسری از عقب به جلو انجام دهید.
بعد از چند مرتبه تمرین (برای مثال 5 مرتب)، استراحت کنید.
این تمرین به رفع گرفتگی شانه ها و قسمت پشت قفسه سینه کمک می کند.
تمركز بر احساس شنوایی
شنوندگی مؤثر: بین شنیدن، گوش كردن، گوش كردن مؤثر و گوش دادن با تمركز، تفاوت وجود دارد. شنیدن بدون اراده و تصمیم ما صورت می پذیرد و ما به طور آگاهانه تلاشی برای آن نداریم. حال آنكه در گوش كردن یا شنوندگی درست برعكس است.
در گوش كردن مؤثر یا شنوندگی درست برعكس است.در گوش كردن مؤثر یا شنوندگی مؤثر ما تلاش آگاهانه و زیادی می نماییم كه دریافت دقیق و كاملی داشته باشیم. گوش كردن بخصوص گوش كردن مؤثر فن و هنر والایی محسوب می شود .
دستورالعمل:
- عضله های بدن را راحت و آرام نموده ، عجله و شتاب زدگی را از خود دور نمایید .
- به فاصله نیم متری یك رادیوی خاموش قرار بگیرید.
- رادیو را با صدای بلند متوسط روشن نموده برای 10 الی 20 دقیقه بطور كامل و جدی به آن گوش دهید. شما می توانید در زمانی كه اخبار یا برنامه ویژه ای منتشر می گردد، این كار را انجام دهید.
- بعد از این مدت، رادیو را خاموش نموده، تمام مطالب شنیده شده را بطور دقیق در ذهن خود مرور نمایید یا روی كاغذ عناوین را یادداشت نمایید.
- در طول روز تلاش نمایید كه شنوندگی مؤثر از افراد مختلف داشته باشید و این امر را در خود تقویت نمایید.
- گاهی چشمها را بسته وبطور كامل به صداهای محیطی متمركز شوید.
- با تداوم بر تمرین ها ، شنوندگی شما به تدریج تقویت می شود.
گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir
