برج پیزا
برج کج پیزا , برج ناقوس دار کلیسای جامع ایتالیاست و ناقوس آن ۵/۳ تن وزن دارد. این واقع شده در شهر پیزا در ایتالیا، با وجودی که تنها برج کج جهان نیست، ولی مشهورترین آن در کل جهان میباشد. این برج بر روی خاک رس نرم ساخته شده و کج شدن آن فقط چند سال پس از ساخت آن شروع شد.
تاریخ ساخت
در قرن دوازدهم، اهالی شهر "پیزا" تصمیم گرفتند کلیسای آنها برجی داشته باشد که برج "سینت مارک" را تحت تأثیر قرار دهد. پس از آن که پایههای بنا حفر شد، معماری کار آزموده به نام "بونامو" که مسئول ساختمان این برج بود، نخستین سنگ آن را در 1174 (م.) بنا نهاد. اما پیش از آنکه ارتفاع برج به 12 متر برشد، مشخص شد که برج به میزان زیادی منحرف شده است. هنگامی که تنها سه طبقه پایینی آن به پایان رسیده بود، این برج خمیدگی خودش به سمت جنوبشرقی را نشان داده بود.
در سال 1234 از معمار دیگری به نام "بناناتو" خواشته شد تا ساختمان برج را تمام کند. او چهارمین سقف بنا را به پایان رساند و آن را نیمه تمام گذارد. سپس معمار دیگری رشته کار را بدست گرفت و طبقات پنجم و ششم را تمام، اما پایه اصلی همچنان منحرف میشد. تقریبا هزار سال بعد، معماری به نام "پیزانو" ساختمان آخرین بالکن را به پایان رساند و ناقوس برج را در نزدیک مرکز ثقل نصب کرد.
در مورد برج پیزا شایع است که در سال 1173 م، معمار معروف ایتالیایی فلورانتن بونانو/پیزانو مأمور شد تا برای کلیسای معروف شهر پیزا برجی بسازد. بدین ترتیب در سال 1350 ساختمان برج به ارتفاع 55 متر با تعداد 7 زنگ در بالای آن (که دارای 300 پله و ضخامت پی های برج در حدود 5 متر است که روی ماسه، کار گذاشته شده اند) و به وزن بیش 29 تن، پایان یافت. از آن زمان تا کنون و در مدت 7.5 قرن مدام به انحراف این برج افزوده شده و در حال حاضر 445 سانتیمتر از خط اصلی خود انحراف پیدا کرده است.
بر طبق یک افسانه گالیلئو گالیله که خودش نیز یک پیزایی بود، آزمایشاتش در مورد سقوط آزاد را نیز در بالای این برج انجام داد. این برج به این ترتیب، به نشان اصلی شهر پیزا تبدیل شد و سال ۱۹۸۷ نیز توسط یونسکو به میراث فرهنگی پیوست.
عملیات ترمیم و بازسازی برج
در طول قرن ها بارها سعی شده است که با تمهیدات مهندسی و معماری این برج به حالت مستقیم در آید اما این طرح ها هر بار به شکست انجامیده اند. بعنوان مثال در سال 1934 سعی کردند با تزریق بتون زیر برج زاویه مایل بودن آنرا کاهش دهند و یا در سال 1838 برای جلوگیری از کجی بیشتر برج با کندن تونل هایی سعی کردند زمین باتلاق مانند اطراف برج را خشک کنند. از ۷ ژانویه ۱۹۹۰ بازدید از این برج توسط توریستان ممنوع شد. چون خطر ریزش آن افزایش پیدا کرده بود. پس از ۱۲ سال و کمی راستسازی برج از ۱۵ دسامبر ۲۰۰۱، دیدار از این برج 14500 تُنی مجدداً توسط بازدیدکنندگان آزاد شد.
شایعاتی در مورد علت ساخت برج
در باره علل ساخت این برج می نویسند : "مردم شهر پیزا ملوان بودند و در جنگها بر مردم اورشلیم، آفریقا، بلژیک، انگلستان، نروژ، اسپانیا، مراکش و ... پیروز شدند، تنها دشمن اصلی آنها فلورانسی ها بودند. آنها برای نمایش قدرت و توانایی خود بخصوص در زمینه معماری اقدام به ساخت این برج نمودند. مجموعه جنگهایی که بعدها میان مردم پیزا با فلورانس روی داد بارها باعث به تعویق افتادن ساخت برج شد."
شایعات و نظر کارشناسان
شایعاتی در مورد معماری این برج وجود دارد. مثلا گفته میشود "پیزانو" در محاسبه خود برای ساخت برج مرتکب اشتباهاتی شد که باعث کج شدن آن شده است. عدهای دیگر میگویند معمار برج پیزا، مخصوصا آن را کج ساخته است تا هنر معماری خود را در میان دیگر شهرهای رقیب پیزا نظیر شهر فلورانس به اثبات رساند. برخی دیگر نیز عقیده دارند که پایه برج را مصالح ساختمانی محکم پی ریزی نکردهاند، چون انحنای این برج از کمتر از یک متر به حدود 4.5 متر در سال 1829 م رسیده است.
کارشناسان میگویند، علت اصلی این انحراف مربوط به خاک زیربنای آن است که دارای ساختمان اسفنجی میباشد. این منطقه از شن و خاک و رس آبرفتی حاوی 60 درصد آب تشکیل شده و در حقیقت بنای برج یک زمین باتلاقی ساخته شده است. انفجار بمب در جنگ جهانی دوم (انفجار بیش از یک هزار بمب در این شهر) و وقوع حدود 100 زلزله خفیف و شدید در این منطقه، نتوانسته است برج کج را به زمین بیندازد و این برج هنوز هم به خمیدگی خود ادامه میدهد. باید دید تا چه وقت برج میخواهد به این سماجت و پایداری خود ادامه دهد.
گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir