گادفری هاردی

گادفری هرلد هاردی در سال ۱۸۷۷ میلادی در کرنلی انگلستان متولد شد.این ریاضیدان انگلیسی به خاطر کارهایش در نظریهٔ اعداد و آنالیز ریاضی معروف است. هاردی مقاله های تاثیرگذار فراونی با همکاری جان ادنسور لیتلوود و سیروینیا رامانوجان در زمینه نظریه اعداد و آنالیز نوشته است.

از نام هاردی در بیشتر کتاب های نظریه تحلیلی اعداد یاد می شود و از کارهای ماندگار وی می توان به روش دایره، پیشرفت هایی برای اثبات قضیه اعداد اول و حدسیات هاردی-لیتلوود اشاره کرد.

زندگی هاردی

وی از کالج ترینیتی کمبریج فارغ‌ التحصیل و در 1900 به عنوان عضو وابسته برگزیده شد. دیوید هیلبرت در بارهٔ او گفته‌است: «هاردی نه تنها بهترین ریاضیدانان ترینیتی ، بلکه بهترین ریاضیدان انگلستان است.» هاردی در سال‌های پایانی عمر دست به خودکشی ناموفق زد.

فعالیت ریاضی

بین سال‌های 1900 تا 1911 مقاله‌های علمی متعدد درباره همگرایی سلسله‌ها و انتگرال‌ها و موضوع‌های وابسته به آن‌ها منتشر کرد. در 1908 A course of pure Mathematics (دوره‌ای از ریاضیات محض) نخستین نمایش مستدل عدد، تابع، حد و مانند آن به زبان انگلیسی را، برای دانشجویان انتشار داد و آموزش دانشگاهی را متحول کرد. هاردی از سال 1910 تا سی و پنج سال بعد با ج. ا. لیتل‌وود در زمینه علمی مشارکت کرد و با همکاری وی حدود یک‌صد مقاله علمی درباره موضوعاتی از قبیل دیوفانتوسی، نظریه جمع و ضرب اعداد و تابع زتای ریمان ، نابرابرها ، رشته‌ها و انتگرال‌ها به طور عموم و سلسله‌های مثلثاتی نوشت.

جی اچ هاردی سمت چپ، در کنار جِی ای لیتلوود - کالج ترینیتی

او اثبات کرد تباع زتای ریمان بی‌نهایت صفر دارد. در 1913 هاردی با ریاضی‌دانی هندی به نام سرینیوسه رمنوجن (سرینیواسا رامانوجان) آشنا شد و وی را به انگلستان برد. آن‌ دو با هم به راه‌حل‌های جالب مسائل مربوط به دسته‌بندی اعداد رسیدند. «هاردی به‌طور عام به‌عنوان دانشمند ممتاز انگلیسی زمان خود در ریاضیات محض شناخته شده‌است.

عقاید سیاسی

گادفری هاردی در کهنسالیهرچند هاردی ریاضی‌دانی ناب بود و کمتر در موضوعی غیر از ریاضیات علاقه نشان می‌داد و تنها شاید بازی کریکت و اظهار نظرهای حرفه‌ای او دربارهٔ این بازی را بتوان مستثنا کرد اما او در زمینهٔ عقاید سیاسی صلح‌طلبی رادیکالی بود و در زمان جنگ جهانی دوم برعلیه جنگ موضع گرفت و دانش‌مندان را مقصر می‌دانست او در اثری که در زمان جنگ جهانی دوم منتشر کرد می‌نویسد : «در مورد جنگ علمی جدید دو نظر دقیقا متضاد وجود دارد. اولین نظر و واضحترین نظر این است که اثر علم بر جنگ افزایش مصایب آن است، زیرا هم رنجها و آلام اقلیتی را که باید بجنگد بیشتر می‌کند و هم اینکه جنگ را به سایر اقشار جامعه گسترش می‌دهد. این نظر ، طبیعی‌ترین نظر و دیدگاه متعارف است.» اشتهار او به رادیکال بودن چنان بود که در هنگام تدریس در نیوکالج شایعه شده بود در آپارتمان محل زندگی‌اش عکس بزرگی از لنین را نصب کرده‌است.چالرز پرسی‌اسنو فیریک‌دانی که دوست صمیمی هاردی بود در دیباچهٔ کتاب «دفاعیهٔ یک ریاضی‌دان» می‌نویسد: «او به آسانی با افراد فقیر ، کمرو  ، و کسانی که به خاطر نژادشان مورد تبعیض بودند(بدون اینکه سرپرستی آنها را به عهده بگیرد) دمخور می‌شد. (کشف رامانوجان ، بازی نمادین سرنوشت او بود.) هاردی این قبیل افراد را به شکم‌گنده‌ها ترجیح می‌داد . منظورش از شکم‌گنده‌ها، افراد معروف و مغرور ، بورژوا ، و طرفدار امپریالیسم بود. این عنوان شامل بیشتر اسقف‌ها، رؤسا و مدیران ، قاضیان  ، و همهٔ سیاست‌مداران ، به استثنای لوید جورج، می‌شد.»

اثر معروف هاردی : دفاعیه یک ریاضیدان

متن کتاب دفاعیه یک ریاضیدان، که با قلمی شیرین و روان نگاشته شده است، به دفاعیات گادفری هرولد هاردی از ریاضیات از زبان خودش می‌پردازد و سدمندی‌های این رشته را در زندگی از مسائل پیش پاافتاده تا بسیار مهم بیان می‌کند. در این کتاب همچنین به طور مختصر با زندگی این ریاضیدان از زبان دوستش چارلز پرسی اسنو آشنا می‌شوید.

با کمال تاسف باید بگویم که خوانندگان که علاقه ی چندانی به ریاضی ندارند، با بیان ناقصی از جملات کتاب تلاش کرده اند کتاب را یک اعتراف نامه از هاردی جلوه دهند به گونه ای که گویی او ریاضی محض را بیهوده می داند. خوانندگانی که آشنایی کافی با تاریخ ریاضی و شخصیت هاردی داشته باشند هیچ شکی در مورد باطل بودن این دیدگاه نخواهند داشت.

گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir