آموزش دیدن استریوگرام
در سال 1970 م. ماسایوکی ایشو هنرمند ژاپنی با استفاده از چهار نوار موازی به هم پیوسته از الگوهای تصادفی نخستین استریوگرام تک تصویری یا اتواستریوگرام (همان چیزی که ما تصویر سه بعدی جادویی می نامیم) را پدید آورد. در 1974 م. یک سویسی این کار را با شش نوار کرد. هنر این دو تن بیش از هر چیز در این بود که با استفاده از دست و بدون دخالت رایانه ظرافت های نهفته در این تصاویر را پدید می آوردند. در سال 1979 م پروفسور کریستوفر تایلر روانشناس انگلیسی با استفاده از امکانات رایانه ای و همکاری کلارک مائورین برنامه نویس تصاویری از این دست پدید آورد.
در سال 1991 م یک آلمانی با تولید تصاویر متنوعی از این دست این امر را به سوی تجاری شدن سوق داد و از آن پس پوسترها و مجالت و کتاب های بی شماری از این دست چاپ شدند.
امروزه استریوگرام ها به طور کلی علاوه بر .سرگرمی مصارف جدیدی نیز پیدا کرده است تکنیک در جغرافی، هواشناسی و مصارف نظامی افراد را در درک بهتر ناهمواری های محیطی یاری می دهد. در زیست شناسی و شیمی برای درک ساختارهای ذره بینی سلولی و مولکولی کاربرد دارد. در علم پزشکی نیز پزشکان با کمک این شیوه در تحقیقات خود بر روی سرخرگ ها نتایج موفقیت آمیزی گرفته اند. هرچند که اتواستریوگرام ها یا ژرف نماهایی از این دست که در آنها موضوع سه بعدی سازی با نقش زمینه هیچ ارتباط منطقی ندارد بیشتر برای سرگرمی استفاده می شوند. مزیت بزرگ آنها در این است که آشکارسازی حجم نهفته در دل آنها با چشم غیر مسلح و بدون دخالت هیچ دستگاه خارجی و تنها با تغییر دادن حالت نگاه امکان پذیر است.
در اینجا به اختصار به ساختار این تصاویر و شیوه دیدن آنها خواهیم پرداخت.
می دانیم که دو چشم ما از دو جایگاه مختلف جهان را می نگرند و هنگام مشاهده یک شیء هر دو بدان خیره می شوند. تشخیص فاصله نقطه مورد مشاهده از چشم در حالت کلی به طور ناخودآگاه بر اساس زاویه میل دو چشم به یکدیگر مشخص می شود. در حالتی که امتداد دو نگاه با یکدیگر موازی باشند و یکدیگر را در دوردست ها قطع کنند، مغز تشخیص فاصله دور را می دهد. هر چه دو چشم به یکدیگر نزدیک شوند، و هرچه زاویه بین دو امتداد نگاه بیشتر شود، نقطه برهم نهی دو چشم که محل قرار گرفتن شیء مورد مشاهده است، به چشم نزدیک تر می شود. بنابراین مغز از تفاوت های جزئی دو تصویری که به دو چشم می رسد حجم واقعی اشیاء و فواصل نسبی آنها را از چشم درک می کند. این همان حقیقت کلیدی است که در ژرف نماها و همه ی اشکال گوناگون استریوگرام ها به کار رفته است.
ژرف نماهای پیچیده تر از ترکیب یک تصویر زمینه همچون کاغذ دیواری و یک حجم سه بعدی به دست می آیند می توان به طور ساده قرار داد کرد که حجم سه بعدی با یک تصویر دوبعدی سیاه و سفید جایگزین شود که در آن نقاط روشن تر برجسته تر و نقاط تیره تر فرورفته تر باشند. در این صورت می توان با ترکگیب نقش زمینه و تصویر موضوع ژرف نمایی را چنان پدید آورد که زمینه آن با نقش زمینه فرش شده باشد ولی در دلش حجم نشان داده شده در تصویر موضوع را در بر گیرد. نرم افزار ژرف نگار نیز به همین گونه عمل می کند. این موضوع در شکل زیر به خوبی نمایان است :
کاغذ دیواری فرش کننده ژرف نما موسوم به نقش زمینه
حجم سه بعدی نمایش داده شده به صورت تصویر موضوع
ژرف نمای ساخته شده بر اساس نقش زمینه و تصویر موضوع فوق
برای مشاهده این تصاویر دو شیوه کلی وجود دارد روش متقاطع و روش موازی. در روش موازی امتداد نگاه دو چشم یکدیگر را در پشت صفحه قطع می کنند، بنابراین برای یک استریوگرام دو تصویری چشم راست تصویر راست را می بیند و چشم چپ تصویر چپ را. در روش متقاطع امتدادهای دو نگاه یکدیگر را در جلوی صفحه قطع می کنند. این بدان معنا است که بیننده برای دیدن ژرف نما در این حالت به جای بازکردن نگاه خود باید چشم های خود را تا حدی لوچ کند. در این شیوه چشم چپ تصویر راست را می بیند و چشم چپ تصویر راست را.
برای دیدن این تصاویر باید آنها را در یکی از این دو حالت مشاهده کنید البته برای دستیابی به هر یک از این دو حالت چندین روش وجود دارد.
گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir
