انواع سونا (خشک، بخار) و فواید رفتن به آن

سونا یکی از فعالیت‌هایی است که تقریباً همه ورزشکاران با آن آشنا هستند و در سطح قهرمانی و حرفه‌ای و آماتوری به آن توجه خاصی دارند. سونا باعث آرامش اعصاب، کاهش استرس، ایجاد وجد و شادمانی می‌شود. در عین حال با ایجاد دوره‌های سرد و گرم شدید در بدن (رفتن به سونا و پریدن در حوضچه آب سرد) می‌تواند قدرت تمرکز و هوشیاری شخص را بالا ببرد.

سونا یک اتاقک چوبی یا ساختاری است که با هدف ایجاد گرما و تعریق برای مصارف بهداشتی و درمانی استفاده می‌شود.

بطوریکه بعضی افراد ترجیح می‌دهند صبح‌ها و در شروع کار به سونا بروند. اما سونا رفتن بهتر است در پایان روز و قبل از رفتن به رختخواب صورت گیرد تا باعث ایجاد خواب عمیق‌تر شود.

وقتی که شما سونا می‌روید می‌توانید مانند یک نوزاد به خواب آرام فرو روید.

تاریخچه

خاستگاه و زادگاه سونا کشور فنلاند می‌باشد. قدمت سونا در این کشور به 1000 سال پیش باز می‌گردد. سونا در کشور فنلاند یک آیین کهن و مقدس محسوب می‌گردد. سونا هویت یک فنلاندی است آنها معتقدند سونا بدن را از استرس‌ها و سموم آزاد می‌کند. به چند مورد از ویژگی‌های این آیین در نزد مردم فنلاند توجه کنید:

• حتی جلسات کاری نیز ممکن است در فنلاند در سونا برگزار گردد.
• شمار سوناها در کشور فنلاند از تعداد خودروهای این کـشور افزونتر است. به ازای هر 4 فنلاندی یک سونا وجود دارد.
• در نزد مردم فنلاند سونا به قداست کلیسا بوده و درطی اقامتشان در سونا طوری رفتار می‌کنند که گویی در کلیسا حضور دارند!
• در فصل زمستان فنلاندی‌ها عادت دارند پس از سونا گرفتن در دریاچه و یا برکه بسیار سرد و یخ زده آب تنی کنند و یا روی برف غلت بزنند.

هدف از رفتن

یکی از هدف‌های اصلی از سونا رفتن، پاک کردن بدن از طریق تعریق است. منافذ بدن باز می‌شوند و سموم موجود در بدن از طریق عرق کردن به بیرون دفع می‌شوند.
اکثر کسانی که استفاده از سونا را تجربه کرده‌اند اذعان می‌کنند که این کار باعث شادابی و تسکین دردهای آنان شده است. سونا می‌تواند باعث تسکین اثرات سرماخوردگی شود. سبب نیرو بخشیدن به عضلات بعد از تمرینات ورزشی می‌شود و رنگ چهره را روشن می‌کند.
بسیاری از مردم به قدرت شفابخشی سونا در برطرف کردن افسردگی پس از بیرون آمدن از سونا اعتراف دارند. هنگامی که بدن احساس آرامش می‌کند و سرشار از انرژی می‌شود، متعاقب آن ذهن و احساس هم حالت بهتری پیدا می‌کنند.

انواع

1- سونای خشک: میزان رطوبت در ایـن سونا 5 تا 10 درصد و درجه حرارت 90 تا 100 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
2- سونای مرطوب: میزان رطوبت در این سونا 15 تا 30 درصد و درجه حرارت 75 تا 85 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
3- سونای بخار: میزان رطوبت در این سونا 40 تا 65 درصد و درجه حرارت 45 تا 65 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
4- حمام بخار: میزان رطوبت در این سونا 100 درصد و درجه حرارت 40 تا 45 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
5- سونای مادون قرمز: در این سونا بر خلاف دیگر سوناها از حرارت دهنده مادون قرمز استفاده می‌گردد.
( در سوناهای سنتی از کوره‌های با منبع انرژی گاز، الکتریسیته و یا چوب استفاده می‌گردد). در سونای مادون قرمز و یا اینفرارد (INFRARED) فضای اتاق گرم نمی‌گردد بلکه بدن افراد داخل سـونا مستقیما تـوسط پرتوهای مادون قرمز گرم می‌گردد.
6- سونای گیاهان معطر: نوعی از سونای بخار است که در آن اسانس گیاهان معطری همچون اوکالیپتوس، نعناع، دارچین، لیمو. کاج بروی سنگ‌های هیتر سونا پاشیده می‌گردد تا عطر آنها در فضا پخش گردد. رایحه اینگونه گیاهان بسیار نشاط‌آور و شفابخش است.

در یک سونای مدرن می‌توان اقلام زیر را مشاهده کرد:
ساعت شنی- هیتر - لامپ روشنایی - سطل آب - حوله - رطوبت‌سنج - دماسنج- ملاقه ویژه سونا – اسانس گیاهان معطر - زیر پایی.
سونا ها در انواع انفرادی، عمومی و قابل حمل ساخته می‌گردند.

چگونگی استفاده

1- پیش از ورود به اتاق سونا جواهر آلات، ساعت، عینک و لنزهای طبی خود را از خود جدا کنید.
2- قبل از آنکه وارد سونا گردید بهداشت فردی را رعایت کنید. دوش بگیرید و خود را با صابون بشویید.
3- به محض ورود به سونا برای آنکه بدنتان به گرما عادت کند ابتدا روی زمین و یا نیمکت پایین بنشینید. سپس به نیمکت فوقانی سونا بروید. البته می‌توانید زیر خود یک حوله کوچک نیز بیندازید.
4- چند دقیقه به همین صورت در سونا بنشینید تا گرما به بدن شما نفوذ کرده و روزنه‌های پوست شما باز گردند.
5- سپس از سونا خارج گشته و مجددا دوش بگیرید و خود را با صابون بشویید.
6- اکنون به داخل حوضچه آب سرد بروید. البته تمام بدن خود را همزمان داخل آن کنید تا خون در سرتاسر بدنتان بطور یکنواخت تغییر دما دهد.
7- سپس به مدت 10 دقیقه استراحت کنید.
8- شما مجاز هستید این چرخه را (گرم شدن- سرد شدن - استراحت) را در هر جلسه 3 تا 4 بار تکرار کنید.
9- در پایان نیز پیش از آنکه لباس‌های خود را به تن کنید، صبر کنید تا حرارت بدن و ضربان قلبتان کاملا به حالت طبیعی خود باز گردد.
10- درون سونا می‌توانید حرکات کششی ملایم و کوتاهی نیز انجام دهید.

نکات ایمنی هنگام استفاده

• حتی در سونای خشک نیز باید رطوبت در فضای سونا وجود داشته باشد و گر نه به ریه‌ها، پوست و چشم‌های شما آسیب وارد می‌آید.
• در سونا با ریختن آب بروی سنگ‌های هیتر می‌تواند میزان رطوبت اتاقک سونا را تنظیم کنید. همچنین با این کار یک افزایش حرارت موقتی را ایجاد خواهید کرد.
• در سونا نیمکت‌های ردیف اول گرمای کمتری نسبت به نیمکت‌های فوقانی دارند چرا که گرما بسمت بالا حرکت می‌کند.
• در هر بار بیش از 15 تا 20 دقیقه در سونا باقی نمانید.
• به هیچ عنوان قبل و بعد از سونا از مشروبات الکلی، قهوه و نوشابه‌های گازدار استفاده نکنید.
• دو ساعت فاصله زمانی بین غذا خوردن و سونا رفتن ضروری می‌باشد. هیچگاه با شکم خیلی پر و یا خالی به سونا نروید.
• در هفته بیش از 2 بار به سونا نروید.
• سونا سبب کاهش آب و الکترولیت‌های بدن می‌شود. در هر جلسه سونای 20 دقیقه‌ای بدن یک لیتر آب از دست می‌دهد. بناباین پس از سونا آب و یا یک آبمیوه خنک بنوشید تا آب از دست رفته بدنتان جبران گردد.
• افرادی که سابقه فشار خون بالا و یا دچار هرگونه بیماری قلبی-عروقی می‌باشند نباید بلافاصله پس از سونا دوش آب سرد بگیرند و یا داخل حوضچه آب سرد بروند.
• سونا بطور موقت با دفع مایعات وزن بدن را کاهش می‌دهد. اما وزن بدن پس از مصرف آب و نوشیدنی‌های دیگر بسرعت به حالت اولیه خود باز می‌گردد.

آیا سونا باعث کاهش وزن می‌شود؟

اگرچه هنگام سونا گرفتن بدن احساس سبکی می‌کند ولی بخش زیادی از آن به دلیل از دست رفتن آب و مایعات بدن است و اگرچه همین امر ممکن است بطور موقت وزن بدن را کاهش دهد ولی بلافاصله بعد از جبران آب به حالت اول برمی‌گردد.

باید دقت شود که: قبل، هنگام، و بعد از سونا حتما مقادیر کافی آب نوشیده شود تا بدن با کمبود آب مواجه نشود. همچنین لازم است مواد معدنی مصرف شوند تا موازنه الکترولیت‌های بدن به هم نخورد در واقع این موضوعی است که اگر به آن توجه نشود ممکن است خطر آفرین باشد.

چه کسانی نباید به سونا بروند؟

• افرادی که دچار مشکلات قلبی و تصلب شرایین بوده و یا از ناراحتی‌های ریوی رنج می‌برند می‌بایست پیش از رفتن به سونا با پزشک خود مشورت کنند.
• کودکان زیر 4 سال از آنجایی که سیستم لنفاوی بدنشان بطور کامل رشد و تکامل نیافته نباید به سونا بروند.
• مبتلایان به صرع و دیابت مجاز به استفاده از سونا نمی‌باشند.

فواید برای سلامتی

• پس از 10 تا 15 دقیقه ورود به سونا ضربان قلب 30 درصد افزایش یافته و برونده قلب 2 برابر می‌شود. جریان خون عمقی کاهش یافته و جریان خون سطحی افزایش می‌یابد. فشار خون نیز کاهش می‌یابد. حرارت پوست تا 10 درجه و حرارت داخلی بدن تا 3 درجه می‌توانند افزایش پیدا کنند. عروق سطحی پوست منبسط می‌گردد.
• موجب انبساط خاطر گردیده و آرامش‌بخش است.
• با اتساع عروق خونی و افزایش گردش خون درد را تسکین می‌دهد.
• سونای بخار بهترین درمان برای مشکلات تنفسی از قبیل: برونشیت، لارنژیت، سینوزیت و تنگی نفس می‌باشد.
• بهبود جریان خون و تقویت سیستم قلبی-عروقی.
• افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل و عروق خونی بدن.
• می‌تواند فشار خون بالا را درمان کند.
• تسکین تنش و استرس-و خستگی جسمی و روحی.
• تمدد اعصاب - شل کردن عضلات - رفع گرفتگی عضلات.
• پوست بدن را لطیف‌تر، شاداب‌تر و روشن‌تر می‌سازد. پاک‌سازی سطح پوست از سلول‌های مرده.
• تسکین درد مفاصل در آرتروز و دیگر بیماری‌های التهابی.
• افزایش اکسیژن رسانی به سلول‌های بدن.
• کاهش و التیام آکنه، اگزما و زخم‌های پوستی (البته زخم‌های خشک و بسته)
• افزایش سوخت و ساز بدن. هر جلسه 30 دقیقه‌ای سونا باعث سوختن 300 تا 500 کالری می‌گردد. بنابراین سونا سبب می‌گردد تا بدن کالری بیشتری بسوزاند.
• تنظیم و کنترل وزن فعلی.
• بهبود کیفیت خواب.
• باز شدن راه‌های تنفسی.
• تعریق یکی از مکانیسم‌هایی ست که بدن توسط آن سموم و مواد زائد را از بدن دفع می‌کند. تعریق در سونا سبب دفع سموم: سدیم، الکل، نیکوتین، کلسترول، فلزات سنگین (کادمیوم، سرب، جیوه، روی و ...)، اوره و اسید لاکتیک می‌گردد. در واقع سونا یک شیوه سم‌زدایی بسیار کارآمد است.
• با القای حالت تب مصنوعی سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و مقاومت بدن را در برابر هجوم ویروس‌ها و باکتری‌ها افزایش می‌دهد.
• بسیار لذت بخش است.

گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir