خطرات کشیدن سیگار و راه‌های ترک خانگی و طبیعی آن

سیگار استوانه کاغذی کوچکی معمولاً به طول کمتر از ۱۲ سانتی ‌متر و قطر نزدیک به ۱۰ میلی‌متر است که از برگ ‌های بریده شده یا عمل‌ آمده تنباکو پر می‌شود. طرز استفاده آن این طور است که یک طرف آن را آتش می‌ زنند، و از طرف دیگر (که معمولاً فیلتر دارد) هوا را به درون ریه‌ها می‌کشند (پُک زدن).

نیکوتین موجود در دود تنباکو سبب مسمومیت خفیف و بروز حالت سرخوشی کوتاه ‌مدت می‌شود. سیگار را با پیچیدن تنباکو در کاغذ سیگار که کاغذ نازکی است درست می ‌کنند، و یا، در بیشتر موارد، سیگارهای آماده دارای نام تجاری ساخت کارخانه ‌های تولید سیگار را خریداری می ‌کنند.

اعتیاد

اعتیاد به سیگار که در واقع وابستگی به نیکوتین است به سرعت حاصل می‌شود. تقریبا 85% افرادی که فقط یک عدد سیگار کشیده‌اند به مصرف آن ادامه داده‌اند. نیکوتین با فعال کردن سیستم پاداش دوپامینی باعث اعتیاد به سیگار می‌شود.

زیان‌ها

پژوهش‌‌های بسیاری در دنیا انجام شده که بر مضر بودن مصرف سیگار دلالت می‌کنند. با این وجود، شرکت‌های تولید سیگار این پژوهش‌‌ها را بی‌اساس و اثبات نشده می‌خوانند و به تبلیغ گسترده سیگار در کشورهای مختلف جهان ادامه می‌دهند. در بیشتر کشورهای جهان، به جز مناطق آزاد، از سیگار مالیات سنگینی دریافت می‌شود (تا چند برابر قیمت اولیه) و سعی می‌شود این پول خرج بهبود سلامت مردم آن کشور شود. پژوهش‌‌های زیادی نیز سیگار را از عوامل اصلی سرطان می‌‌دانند.

نام‌های تجاری معروف در ایران

• بهمن
• فروردین
• تیر
• مارلبورو
• کپتان‌بلک
• دیویدف
• کمل
• وینستون
• دانهیل
• کنت
• اس‌آبی
• پین
• پالمال
• اشنو ویژه
• مگنا
• مونتانا 

خطرات مصرف

آمار موجود از اوایل قرن نوزدهم نشان می‌دهد که کشیدن سیگار میان اقشار تحصیل کرده و مرفه بین سنین 35 تا 64 مرسوم بوده است اما امروزه کشیدن سیگار میان نوجوانان (18- 24 ساله) بخصوص آنها که از رفاه کامل برقرار نیستند رایج می‌باشد. همچنین رشد مصرف سیگار از دهه 1990 به بیش از 50 درصد رسیده است که عامل اصلی آن را تبلیغات می‌دانند. در ادامه مطلب قبل در این قسمت به گوشه‌ای از خطرات کشیدن سیگار اشاره می‌شود.

برای سلامتی فرد

آزمایش‌ها و شواهد پزشکی نشان داده است که تمامی محدوده‌هایی که در برخورد با دود سیگار در بدن قرار دارند مانند لب، دهان، گلو، حنجره، مری، ریه و ... در خطر ابتلا به سرطان می‌باشند. همچنین ارتباط بسیار نزدیکی میان کشیدن سیگار و سرطان لوزالمعده نیز وجود دارد. از دیگر خطرات مشخص شده که به سیگار مربوط می‌باشد انواع غیر سرطانی بیماری‌های ریوی و قلبی می‌باشند.

نکته بسیار مهم آن است که کشیدن مداوم تنها یک یا دو سیگار در طول روز احتمال مبتلا شدن به سرطان را در مقایسه با یک فرد عادی که سیگار نمی‌‌کشد تا دو برابر بیشتر می‌کند.

بدتر از آن اینکه کشیدن سه یا چهار سیگار در روز بصورت مداوم احتمال ابتلا به سرطان را به هشت برابر یک فرد عادی افزایش می‌دهد.

نگاه داشتن سیگار روی لب باعث تشدید خطرات آن می‌شود. بخصوص هنگامی که دود سیگار در بزاق دهان حل می‌شود و شما آنرا می‌بلعید، سموم و مواد سرطان‌زا با تمامی قسمت‌های جهاز هاضمه برخورد خواهد داشت.

تفاوت سیگار معمولی و برگ

علاوه بر ابعاد که معمولا سیگارهای برگ بزرگتر هستند نوع و میزان تنباکویی که در آنها بکار رفته نیز متفاوت می‌باشد. سیگارهای معمولی که معمولا سایز واحدی دارند کمتر از یک گرم تنباکو را در خود دارند. در حالی که سیگارهای برگ با توجه به ابعادشان می‌توانند بین 5 تا 17 گرم تنباکو را در خود داشته باشند. کشیدن سیگارهای برگ بزرگ ممکن است تا یک ساعت هم بطول انجامد اما سیگارهای معمولی حدود 10 دقیقه بیشتر عمر ندارند. سیگار برگ در برگ تنباکو پیچیده می‌شود و فیلتر ندارد.

اینکه کدام نوع از سیگارها خطر بیشتری دارد به میزان مصرف و استنشاق دود و همچنین مقدار کشیدن دود به داخل ریه بستگی دارد. چرا که سموم و مواد سرطان‌زایی که در هر دو وجود دارند تقریبا مشابه می‌باشد.

اغلب افرادی که به سیگار معمولی اعتیاد دارند، هر روز و به مقدار زیاد آنرا مصرف می‌کنند در حالی که آمار نشان می‌دهد افرادی که سیگار برگ می‌کشند بصورت گاه و بیگاه آنرا مصرف کرده و نیز کمتر از افراد معتاد به سیگار معمولی دود آنرا به درون ریه خود می‌کشانند بنابراین معمولا افرادی که سیگار برگ می‌کشند در معرض خطر کمتری هستند. در هر صورت چه دود سیگار را به درون ریه خود بکشانیم چه نه، لب، زبان، دهان، گلو و حنجره در معرض خطر سرطان خواهند بود.

خطر استنشاق دود سیگار در محیط برای افراد غیر سیگاری

دود سیگاری که در محیط وجود دارد به Environmental tobacco smoke یا ETS معرف است. ETS ناشی از سیگار معمولی یا برگ همانند دود سیگاری که به دهان وارد می‌شود شامل همان سموم و مواد سرطان زا می‌باشد. تنها نکته آن است که سیگار برگ به علت دارا بودن میزان تنباکوی بیشتر ETS بیشتری طولید می کند.

با این حال میان ETS این دو نوع سیگار تفاوت‌هایی وجود دارد که به نحوه ساخت آنها بر می‌گردد. در قسمتی از پروسه ساخت سیگار برگ مرحله تخمیر وجود دارد که در این پروسه مواد سرطان‌زای تولید شده بگونه‌ای در می‌آیند که با روشن شدن سیگار برگ به راحتی می‌سوزند و بصورت گاز آزاد می‌شوند. اما در سیگارهای معمولی بخصوص آنهایی که لفاف کاغذی نا مرغوب دارند سوختن نامناسب کاغذ باعث می‌شود که تنباکو بصورت ناقص بسوزد و این مواد خطرناک کمتر آزاد شوند. بنابراین در کل می‌توان گفت که ETS حاصل از سیگار برگ خطر بیشتری دارد.

نیکوتین

نیکوتین عاملی است که در تنباکو موجود است و نماینده خطر بسیار بزرگ سیگار یعنی اعتیاد می‌باشد. سیگارهای معمولی حدود 9 میلی گرم و سیگارهای برگ بین 100 تا 400 میلی گرم نیکوتین در بر دارند. نیکوتین به محض آنکه به داخل ریه کشیده شود جذب می‌شود و اثر اعتیاد آور خود را باعث می‌شود علت آنکه افراد کمتر به سیگار برگ معتاد هستند آن است که آنها دود سیگار را به داخل ریه خود نمی کشند. اما نیکوتینی که در دهان می ماند بیشتر حالت یک سم خطر دارد تا یک ماده اعتیاد آور.

رابطه سیگار و بیماری‌ها

طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در هر ‌٨ ثانیه یک نفر در دنیا به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهد.

نتایج تحقیقات حاکی از آن است چنانچه افراد در سنین نوجوانی شروع به کشیدن سیگار کنند (بیش از ‌٧٠ درصد موارد سیگاری شدن در این مرحله اتفاق می‌افتد) و مدت ‌٢٠ سال یا بیشتر به این عمل ادامه بدهند بین ‌٢٠ تا ‌٢٥ سال زودتر از افرادی که به هیچ‌وجه در زندگی سیگار نکشیده‌اند، خواهند مرد.

تنها سرطان ریه یا بیماری‌های قلبی پیامدهای استعمال دخانیات نیست بلکه مجموعه‌ای از مسایل و مشکلات بهداشتی در ارتباط با مصرف مواد دخانی وجود دارد که می‌تواند به لحاظ شرایط جسمانی و مقاومت ایمنی در افراد سیگاری بروز می‌کند، که برخی از آنها عبارتند از:

• از دست دادن موها

با تضعیف سیستم ایمنی افراد سیگاری در اثر مصرف مواد دخانی، بدن این افراد مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله «لوپوس اریتماتوز» می‌شود که این بیماری می‌تواند عامل از دست دادن موها، ایجاد زخم‌ در دهان، جوش‌های پوست روی صورت، سر و دست‌ها شود.

• آب مروارید (کاتاراکت)

افراد سیگاری ‌٤٠ درصد بیش از افراد دیگر در معرض ابتلا به آب مروارید، کدر شدن عدسی چشم و ممانعت از عبور نور و در نهایت نابینایی هستند.

• چین و چروک

استعمال دخانیات باعث از بین بردن پروتئین‌های انعطاف دهنده پوست می‌شود؛ همچنین باعث تحلیل بردن ویتامین A و محدود کردن جریان خون در عروق پوست می‌گردد.
پوست افراد سیگاری خشک و دارای خطوط و چین خوردگی‌های ریزی در اطراف لبها و چشمهاست.

• ضایعات شنوایی

افراد سیگاری ‌٣ برابر بیش از افراد غیر سیگاری به عفونت گوش میانی دچار می‌شوند.

• سرطان پوست

افراد سیگاری ‌٢ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به نوعی سرطان پوست (پوسته پوسته شدن، برجستگی روی پوست) قرار دارند

• فساد دندان‌ها

افراد سیگاری ‌۱/۵ مرتبه بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر از دست دادن زودرس دندان‌ها هستند.

• پوکی استخوان

منواکسید کربن یکی از اصلی‌ترین گازهای سمی در خروجی اگزوز اتومبیل و دود سیگار است، میل ترکیبی این گاز با خون بسیار بالاتر از اکسیژن است. این گاز باعث کاهش قدرت عمل اکسیژن در خون افراد سیگاری حرفه‌ای تا ‌١٥ درصد می‌شود.
استخوان‌های افراد سیگاری تراکم خود را از دست داده و به راحتی شکسته می‌شود همینطور زمان التیام یافتن و جوش خوردن آنها پس از شکستگی تا ‌٨٠ درصد افزایش پیدا می‌کند.

• بیماری‌های قلبی

بیماری‌های قلبی ـ عروقی ناشی از استعمال دخانیات بیش از ‌٦٠٠ هزار نفر را در سال در کشورهای توسعه یافته از بین می‌رود استعمال دخانیات باعث افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون، افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا و گرفتگی عروق و نهایتا ایجاد حمله قلبی و سکته می‌شود.

• زخم معده

استعمال دخانیات مقاومت معده را در برابر باکتریها پایین می‌آورد؛ همچنین باعث تضعیف معده در خنثی سازی اسید معده و مقاومت در برابر آن بعد از غذا خوردن و بر جای ماندن باقیمانده اسید در معده و در نتیجه تخریب دیواره آن می‌شود.
زخم معده افراد سیگاری به سختی درمان می‌شود و احتمالی بهبودی آن تا زمانی که فرد سیگاری اکثرا اندک است.

• تغییر رنگ انگشتان

قطران موجود در دود سیگار در اثر استعمال مستمر دخانیات روی انگشتان و ناخنها جمع شده و باعث تغییر رنگ آنها به قهوه‌ای مایل به زرد می‌شود.

• سرطان رحم و سقط جنین

استعمال دخانیات در دوران بارداری می‌تواند باعث افزایش خطر زایمان نوزاد با وزن کم و بروز مسایل بهداشتی در آینده شود. سقط جنین در مادران سیگاری ‌٢ تا ‌٣ برابر بیشتر است

• تغییر شکل دادن سلول‌های جنسی در مردان

استعمال دخانیات باعث کاهش تعداد اسپرم و کاهش جریان خون در آلت تناسلی مردان و ناتوانی جنسی در این افراد می‌شود. ناباروری جنسی در مردان سیگاری نیز متداول‌تر از افراد غیر سیگاری است.

• سرطان

بیش از ‌٤٠ عنصر سرطانزا در دود سیگار وجود دارد احتمال سرطان ریه ‌٢٢ مرتبه بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
طبق تحقیقات بی‌شماری که انجام شده است در صورت ادامه استعمال دخانیات توسط افراد سیگاری، احتمال مبتلا شدن آنها به انواع سرطان‌های دیگر از قبیل زبان، دهان، غدد، بزاق و حلق (‌٦ تا ‌٢٧ برابر)، سرطان بینی (‌٢ مرتبه بیشتر)، گلو (‌١٢ مرتبه)، مری (‌٨ تا ‌١٠ برابر)، حنجره (‌١٠ تا ‌١٨ برابر)، معده (‌٢ تا ‌٣ برابر)، کلیه (‌٥ برابر)، آلت تناسلی مرد (‌٢ تا ‌٣ برابر)، لوزالمعده (‌٢ تا ‌٥ برابر) مقعد (‌٥ تا ‌٦ مرتبه) وجود دارد.

مواد غذایی مفید برای ترک

در حال حاضر سرطان ریه بیشترین میزان کشتار را در میان انواع سرطان‌ها (بدون در نظر گرفتن سرطان پوست) به خود اختصاص داده است.
از آنجایی که تمام افراد درگیر با این بیماری جمعیت دودی هستند (سیگاری‌ها) و گرایش جوانان به استعمال دخانیات از روند رو به رشدی برخوردار است، بر آن شدیم تا راهکارهایی را برای ترک سیگار به شما توصیه کنیم، زیرا استعمال دخانیات، نه تنها مضرات فردی را به دنبال خواهد داشت، بلکه اشخاص مرتبط با افراد سیگاری نیز جزو جمعیت در معرض خطر به شمار می آیند.
اگر تصمیم گرفته‌اید سیگار را ترک کنید، از برخی مواد غذایی که ممکن است وابستگی شدید شما را به دود سیگار کاهش دهد، استفاده کنید :

• جو دوسر

  خوردن جو دوسر و فرآورده‌های آن ممکن است به شما برای ترک سیگار و رهایی از اعتیاد به نیکوتین کمک کند. این ماده غذایی سرشار از فیبر، ویتامین B₁ (چیزی که برای آرامش اعصاب و روان ضروری است)، ویتامین‌های E و C و سایر املاح است. در آزمایشی که در یک جمعیت 13 نفره در هند، انجام گرفته بود، مشاهده شد 5 نفر از آنهایی که از جو دوسر استفاده کرده بوند به کلی سیگار را ترک کردند و در 7 نفر، تعداد سیگاری که دود می‌کردند به نصف کاهش یافته و فقط یک نفر بود که مصرف جو دوسر در او تغییری ایجاد نکرده بود (مقاوم به هر نوع درمان)!!
  نتیجه آزمایش، یافتن عصاره جو دوسر به عنوان یک ماده موثر در ترک اعتیاد به سیگار بود.

• اسفناج

  اسفناج و برگ چغندر حاوی اسید فولیک، ویتامین C، بتاکاروتن و قند هستند که به دلیل قلیایی کردن محیط بدن در ترک سیگار موثرند. اثر این مواد به این شکل است که میزان ماده اعتیاد آور نیکوتین را در بدن تا مدتی در سطح بالایی نگه می دارند و در نتیجه نیاز شخص به مصرف نیکوتین را کاهش می دهند، بنابراین افزایش مصرف مواد غذایی که محیط بدن را قلیایی می کنند، در ترک سیگار مفید هستند.

• کشمش، انجیر خشک و بادام

  این مواد غذایی به راحتی قلیایی بودن بدن را افزایش می‌دهند، بنابراین تمایل به سیگار را کم کرده، در نتیجه ترک سیگار را راحت تر خواهند کرد. بنابراین اگر مقداری آجیل در جیب خود بگذارید، هر بار که به قصد سیگار، دست در جیب می کنید کشمش، انجیر خشک و بادام به جای سیگار در آورید.

• آدامس‌های نیکوتین‌دار

  بهتر است یاد آور شویم اگر از آدامسظظظ های حاوی نیکوتین که مخصوص ترک سیگار هستند، استفاده می‌کنید، مواد اسیدی را (موادی که محیط بدن را اسیدی می‌کند) مصرف نکنید، زیرا خاصیت خنثی کننده خواهند داشت. مواد اسیدی شامل: انواع نوشابه (کوکاکولا، قهوه، آبمیوه و ماءالشعیر)، گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، بادام زمینی، حبوبات و ... است.

کارشناسان توصیه می‌کنند حداقل 15 دقیقه قبل از مصرف این آدامس‌ها، از خوردن مواد اسیدی خودداری شود.

• جوش شیرین

  جوش شیرین در واقع یک ماده قلیایی است که قادر است میل به سیگار را از بین ببرد. در آزمونی که توسط دکتر داوتن انجام شد، این نتیجه به دست آمد: عده ای از سیگاری ها که از جوش شیرین استفاده کرده بودند پس از 5 هفته به طور کلی سیگار را ترک کردند. اما از آنجایی که جوش شیرین ماده‌ای است که از بین برنده ویتامین ها به خصوص ویتامین B₁ در بدن است، مصرف آن توصیه نمی‌شود.

• سیر

  امروزه سیر، اولین گیاه دارویی در بین گیاهان است که دارای ماده ضد باکتری و مواد فرار گوگرد و سیلیس و ید می‌باشد. سیر دارای خواص ضد عفونی کننده بی‌شمار بوده که از عفونت‌های تنفسی و مشکلات احتمالی به شدت جلوگیری می‌کند.

ولی مصرف سیر به افرادی که مشکلات گوارشی داشته یا آسپرین مصرف می‌کنند یا از ناراحتی‌های پوستی رنج می‌برند، توصیه نمی‌شود و به جای آن می‌توانند از پودر سیر استفاده کنند.

• شاه‌تره

  عرق شاه‌تره که در فصل تابستان علاوه بر خواص درمانی، نوشیدنی گوارایی محسوب می‌شود. مدر بوده و ضد کمبود ویتامین C است (مشکلی که افراد سیگاری به طور قطع با آن رو به رو هستند). اشتها آور است و به تصفیه خون کمک می‌کند.

در اینجا بهتر است به ذکر موادی بپردازیم که دارای خاصیت عکس بوده و تمایل به کشیدن سیگار را افزایش می‌دهند. مواد غذایی نظیر گوشت که ادرار را بیشتر اسیدی می‌کنند، باعث از دست دادن سریع نیکوتین شده و در نتیجه علاقه به مصرف سیگار را در شخص افزایش می‌دهند. از این مواد می‌توان به گوشت قرمز، سوسیس و کالباس، غذاهای کنسروی شده، غذاهای پخته شده در ماکروویو، الکل، جگر، دل و قلوه، سیرابی، جوانه گندم، عدس، جوجه، تخم مرغ، پنیر، بادام زمینی، گردو و قهوه اشاره کرد.

توتون یک عامل محرک سرطان است و ترک کردن سیگار همیشه مهم‌ترین عامل موثر برای جلوگیری از سرطان ریه است و رژیم غذایی ضد سرطان ریه به شما کمک می‌کند تا خطرات احتمالی که در طول دوران سیگاری بودن به بدن شما وارد شده است، تعدیل کنید. مهم‌ترین و موثرترین مواد غذایی برای جلوگیری از ابتلا به سرطان ریه شامل سبزی‌های برگ سبز تیره، هویج، فرآورده‌های دانه سویا، میوه‌های تازه ، ماهی‌های تازه و چرب است.

سبزی‌های برگ سبز تیره از مهم‌ترین و مناسب‌ترین منابع تغذیه‌ای برای جلوگیری از سرطان به شمار می‌آیند. بنابراین از خوردن برگ‌های سبز تیره کاهو به دلیل خشن بودن، صرف نظر نکنید، زیرا حاوی مواد مغذی بی‌شماری نسبت به برگ‌های سبز روشن هستند. چای سبز از دیگر مواد غذایی بسیار مفید در جلوگیری از سرطان ریه به شمار می‌آید، چنانچه در ژاپن حتی بین اشخاص معتاد به سیگار، تعداد سرطان ریه کمتر از سایر کشورها (نظیر کشورهای اروپایی و آمریکا) است.

سبزی خوردن به خصوص ترب، تره، پیازچه و ... بسیار مفید و سودمند هستند و علاوه بر داشتن فیبر و ویتامین C، دارای مواد ضد میکروب نیز هستند. مواد غذایی که دارای اسید فولیک هستند، مقاومت سلول‌ها را در برابر سرطان ریه افزایش می دهند، بنابراین دانشمندان توصیه می کنند برای مبارزه با سرطان ریه تا جایی که می توانید بیشتر از این خوراکی ها استفاده کنید: اسفناج، کلم برگ، شلغم، برگ چغندر، کلم بروکلی، کلم بروکسل، لوبیای خشک و دانه سویا.

انگور و انار، دو میوه بسیار موثر و مفید برای حفظ سلامت بدن به شمار می‌آیند و در واقع یک داروخانه طبیعی محسوب می‌شوند. برای اعصاب مفیدند و به پاکسازی خون کمک می‌کنند.

در پایان بهتر است به نقش بسیار چشمگیر هویج اشاره کنیم. اگر حداقل هفته ای دو بار یک عدد هویج متوسط خام خورده شود، ممکن است احتمال ابتلا به سرطان ریه 60 درصد کاهش یابد و اگر بیش از یک بار در هفته یک لیوان کلم بروکلی خام خورده شود، ابتلا به سرطان ریه 70 درصد کاهش می‌یابد و اگر بیش از یک بار در هفته یک لیوان اسفناج خام خورده شود، 40 درصد احتمال ابتلا به این نوع سرطان کاهش می‌یابد.

امید است به عنوان اولین اصل برای تضمین سلامتی خود و کسانی که دوستشان دارید و در کنار شما زندگی می‌کنند کشیدن سیگار را ترک کنید، تغذیه سالم و مناسبی را در پیش بگیرید، آب سالم بنوشید و به ورزش کردن بپردازید.

گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir