بیماری سل
سِلّ یا خورِشی یک بیماری واگیردار است. این بیماری یک عفونت باکتریایی مسری حاد یا مزمن است که بطور اولیه ریهها را درگیر میکند ولی ممکن است به سایر اعضا گسترش یابد. سل دوران کودکی ، معمولا محدود به قسمت میانی ریهها است ولی ممکن است گسترش یافته، مننژیت ایجاد کند. سل در بزرگسالان معمولا کلیه و ریهها را درگیر میکند. سل زمانی تحت کنترل بود ولی عمدتا به خاطر ایدز ، فقر و سوءمصرف الکل و سایر داروها مجددا ظهور کرده است. باکتری این بیماری میکوباکتریوم توبرکلوزیس یا باکتری کخ نام دارد زیرا که در سال ۱۸۸۲ (میلادی) پرفسور رابرت کخ دانشمند آلمانی آن را کشف کرد.
این باکتریها ، هوازی بوده ، بدون اسپور ، بیحرکت و میلهای شکل هستند. اکثر گونههای بیماریزا به علت مقاوم اسید بودن تمیز داده میشوند در حالی که بسیاری از گونههای ساپروفیت گرم مثبت هستند.
گرچه گونههای زیادی از میکوباکتریوم در خاک به سر میبرند دو گونه مهم بیماریزا در انسان عبارت است از: مایکو باکتریوم توبرکلوزیس که عامل بیماری سل است و میکوباکتریوم لپرا که عامل بیماری جذام است.
نوعی از این بیماری که به سل گاوی موسوم است ،میان انسان و چهارپایان مشترک است. در زبان پهلوی به این بیماری xwarišnih میگفتند که برابر با بیماریای بود که سبب تحلیل رفتن آدمی میشود.
این بیماری در کشورهای جهان سوم از معضلات بهداشتی است و در مناطقی از کشور ما نیز شیوع آن کم نیست و برنامه مبارزه مناسبی را میطلبد.
تاریخچه سل
سل از دوران باستان همراه انسان بودهاست. قدیمیترین تشخیص بدون ابهام «M. tuberculosis» شامل شواهد این بیماری در بقایای گاومیش کوهان دار آمریکایی است که به ۱۷٬۰۰۰ سال پیش باز میگردد. با این حال، مشخص نیست که آیا سل، در گاومیش به وجود آمده و پس از آن به انسان منتقل شدهاست، یا اینکه از یک جد مشترک انشعاب یافتهاست. دانشمندان زمانی اعتقاد داشتند که انسان MTBC را از حیوانات هنگام اهلی کردن آنها گرفتهاست. با این حال، ژنهای مجموعه «M. tuberculosis» (MTBC) در انسان با MTBC در حیوانات مقایسه شدهاند، و ثابت شدهاست که این تئوری نادرست است. هر دو گونه باکتری سل یک جد مشترک دارند، که میتوانسته است انسان را در اوایل انقلاب نوسنگی آلوده کرده باشد. باقیماندههای اسکلتی نشان میدهد که انسانهای ماقبل تاریخ (۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) سل داشتهاند. پژوهشگران پوسیدگی مسلول را در ستون فقرات مومیایی مصری یافتهاند که به ۳۰۰۰–۲۴۰۰ سال قبل از میلاد باز میگردد. «Phthisis» یک کلمه یونانی به معنی «مصرف» است که اصطلاح قدیمی برای بیماری سل ریوی میباشد.در حدود ۴۶۰ سال قبل از میلاد، بقراط سل ریوی را به عنوان گستردهترین بیماری در آن زمان شناسایی کرد. افراد مبتلا به سل ریوی تب و سرفه خونین داشتند. سل ریوی تقریباً همیشه کشنده بود. مطالعات ژنتیکی نشان میدهد که سل از حدود سال ۱۰۰ میلادی در میان آمریکاییها وجود داشتهاست.
قبل از انقلاب صنعتی، فرهنگ عامه اغلب سل را با خون آشامها مرتبط میدانسته است. هنگامی که یکی از اعضای خانواده به دلیل سل فوت میکرد، دیگر اعضای آلوده، سلامت خود را به آرامی از دست میدادند. مردم بر این باور بودند که فرد اصلی مبتلا به سل زندگی را از دیگر اعضای خانواده میربودهاست.
نوع ریوی مرتبط با برآمدگیها به عنوان یک آسیبشناسی توسط دکتر ریچارد مورتون در سال ۱۶۸۹ تعیین شد. با این حال، سل انواع مختلفی از علائم را داراست، از این رو، سل تا دهه ۲۰ قرن نوزدهم به عنوان یک بیماری واحد شناسایی نشده بود. این بیماری در سال ۱۸۳۹ توسط جی.ال. شوئن سل نامیده شد. طی سالهای ۱۸۳۸–۱۸۴۵، دکتر جان کروگان (John Croghan)، صاحب غار ماموت، افراد مبتلا به سل را به داخل غار میبرد به این امید که این بیماری را با درجه حرارت ثابت و خلوص هوای غار درمان کند: آنها ظرف یک سال درگذشتند. هرمان برمر (Hermann Brehmer) اولین آسایشگاه سل را در سال ۱۸۵۹ در Sokołowsko، لهستان باز کرد.
دکتر رابرت کخ (Robert Koch)، باسیل سل را کشف کرد.
باسیلی که باعث بیماری سل میشود، «میکوباکتریوم توبرکلوسیس»، در ۲۴ مارس ۱۸۸۲ توسط رابرت کخ (Robert Koch) شناخته و توصیف شد. او موفق به دریافت جایزه نوبل در فیزیولوژی یا پزشکی در سال ۱۹۰۵ برای این کشف شد.کخ (Koch) معتقد نبود که بیماری سل گاومیشی (گاوی) و سل انسانی مشابه باشند. این باور درک اینکه که شیر آلوده هم یک منبع عفونت بود را به تعویق انداخت. پس از آن، خطر انتقال از این منبع با اختراع روند پاستوریزاسیون بهطور قابل توجهی کاهش یافت. کخ (Koch) در سال ۱۸۹۰ یک عصاره گلیسیرین از باسیل سل را به عنوان «درمان» سل اعلام کرد. او آن را «توبرکولین» نامید. اگرچه «توبرکولین» مؤثر نبود اما از آن به عنوان یک تست غربالگری برای وجود سل پیش بالینی استفاده شد.
آلبرت کالمیت (Albert Calmette) و کامیل گوئرین (Camille Guérin) در سال ۱۹۰۶ اولین موفقیت را در ایمنسازی علیه سل به دست آوردند. آنها از گونه ضعیف شده سل گاوی استفاده کردند، و آن واکسن را BCG نامیدند (باسیل کلمنت و گوئرین). واکسن BCG برای اولین بار در سال ۱۹۲۱ در فرانسه بر روی انسانها مورد استفاده قرار گرفت. با این حال این واکسن BCG پس از جنگ جهانی دوم تنها در USA بریتانیا، و آلمان به صورت گسترده پذیرفته شد.
سل به عنوان گستردهترین بیماری همه گیر فقرای شهری، باعث بزرگترین نگرانی عمومی در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ شد. در سال ۱۸۱۵، یکی از هر چهار مرگ در انگلستان به دلیل «سل» بود. در سال ۱۹۱۸، سل دلیل یکی از هر شش مرگ در فرانسه بود. پس از اینکه دانشمندان دهه ۸۰ قرن ۱۹ فهمیدند که بیماری مسری است، سل در فهرست بیماریهای قابل اخطار رسمی در بریتانیا قرار گرفت. کمپینهایی برای جلوگیری از تف کردن مردم در مکانهای عمومی شروع شد و فقرای آلوده به رفتن آسایشگاههایی «تشویق» میشدند که شبیه زندان بود. (آسایشگاهها برای طبقات متوسط و بالا، مراقبتهای عالی و مراقبتهای پزشکی ثابت ارائه میکردند) آسایشگاه ظاهراً مزایای «هوای تازه» و کار ارائه میکردند. اما حتی تحت بهترین شرایط، ۵۰٪ از افرادی که وارد آنجا میشدند ظرف پنج سال فوت میکردند .
نرخ سل در اروپا، در اوایل قرن ۱۷ شروع به افزایش کرد. سل در اروپا در قرن ۱۸ به اوج خود رسید، زمانی که عامل نزدیک به ۲۵٪ از تمام مرگ و میرها بود. مرگ و میر پس از آن در دهه ۵۰ قرن بیستم نزدیک به ۹۰٪ کاهش یافت.بهبود سلامت عمومی بهطور قابل توجهی میزان سل را حتی قبل از استفاده از استرپتومایسین و آنتیبیوتیکهای دیگر کاهش داد. با این حال، این بیماری یک تهدید قابل توجه برای بهداشت عمومی باقیماند. هنگامی که شورای تحقیقات پزشکی در انگلستان در سال ۱۹۱۳ تشکیل شد، تمرکز اولیه آن تحقیقات سل بود.
در سال ۱۹۴۶، تولید آنتی بیوتیک استرپتومایسین درمان مؤثر و درمان سل را به یک واقعیت تبدیل کرد. قبل از اینکه این دارو معرفی شود، تنها درمان (به جز آسایشگاهها) مداخله جراحی بود. «روش پنوموتوراکس» ریه آلوده را کلاپس و بیحرکت میکرد تا به آن «استراحت» دهد و امکان درمان ضایعات سلی را فراهم نماید. پیدایش MDR-TB، دوباره جراحی را به عنوان گزینهای از استانداردهای قابل قبول مراقبت در درمان عفونت سل معرفی کرد. مداخلات جراحی کنونی شامل حذف پاتولوژیک حفرههای قفسه سینه («تاول») در ریهها برای کاهش تعداد باکتریها و برای افزایش در معرض دارو قرار گرفتن باکتریهای باقیمانده در جریان خون میباشد. این مداخله بهطور همزمان بار باکتریایی را کاهش میدهد و باعث افزایش اثربخشی درمان آنتیبیوتیک سیستمیک میشود. اگرچه کارشناسان امیدوار بودند سل را بهطور کامل حذف کنند (آبله)، پیدایش گونههای مقاوم در برابر دارو در دهه ۸۰ قرن بیستم حذف سل را غیر محتمل تر کرد. تجدید حیات متعاقب سل موجب اعلام یک وضعیت اضطراری برای بهداشت جهانی توسط WHO در سال ۱۹۹۳ شد.
سل پوستی
این بیماری در افرادی که با حیوانات ، ضمایم آنها و یا فراورده های آنها سروکار دارند دیده میشود. آغاز بیماری به صورت برجستگیهای سفت و سخت و خشک و شاخی شکل در نواحی مخصوص بدن از جمله پشت دستها یا پاها ، اطراف انگشتان ناحیه اطراف ناخنها و حتی در مخاط دهان هم دیده میشود. این برجستگیها شبیه زگیل هستند و اطراف آن قرمز و متورم که پس از ماهها رنگ آن تدریجا بنفش رنگ میشود. درمان بیماری با مراجعه به پزشک متخصص و با عمل سوزاندن با سوزن الکتروآگولاسیون و درمان عمومی سل انجام میشود.
سل ریوی
این نوع سل که خطرناکترین و پر شایعترین نوع مسلولیت است در سابق به علت کمبود امکانات بهداشتی و درمانی فراوانتر بود ولی امروزه خوشبختانه کاهش یافته است. بروز آن در مراحل اولیه چنان مرموز و مخفی است که فقط به کمک اشعه ایکس قابل رویت و تشخیص است. و با پیشرفت بیماری علایمی مانند سرفه ، تب و خلط خوندار دیده میشود. با پیشرفت بیماری ممکن است این بیماری به سایر اندامها نیز انتقال یابد. کم شدن وزن ، عرق کردن به هنگام شب و سینه درد از علایم دیگر این بیماری است.
راه های ابتلا به سل
اصلی ترین راه ابتلا و استنشاق ، ترشحات یا غبار آلوده به باکتری سل میباشد که معمولاً ناشی از تماس با بیمار سلی درمان نشده میباشد. ولی سل گاوی میتواند از طریق مصرف لبنیات آلوده و غیر پاستوریزه نیز انسان را آلوده نماید.بیماری سل به وسیله قطره های ریز موجود در هوا از فردی به فرد دیگر منتقل می شود و اغلب افرادی را که در ارتباط نزدیک با فرد بیمار باشند ، درگیر می کند . بنابراین همه اعضای خانواده فرد بیمار ، در معرض ابتلا به این بیماری هستند. مگر اینکه او به بیمارستان منتقل شود و با آنها زندگی نکند و یا تحت درمان صحیح قرار بگیرد.فردی که دچار عفونت فعال سلی است ، اگر سرفه یا عطسه کند و جلوی دهان و بینی خود را نگیرد ، قطره هایی که حاوی مایکو باکتریوم یا میکرب سل هستند ، در هوا پخش می شوند و اگر فرد دیگری که نزدیک فرد مبتلا است ، این قطره ها را استنشاق کند ، باعث ابتلای او خواهد شد. بنابراین افراد مبتلا هنگام عطسه و سرفه باید همیشه برای پوشاندن دهان و بینی خود از دستمال استفاده نمایند و پس از آن ، دستهای خود را با دقت بشویند. البته این به آن معنا نیست که فرد مبتلا به سل باید قرنطینه شود . در تماس کوتاه و گذرا امکان انتقال بسیار کم است ، اگر چه غیر ممکن نیست.بسیاری از مردم میکروب سل در بدنشان وجود دارد . اما مبتلا به بیماری سل فعال نیستند.سل از طریق حشرات نیز منتقل می شود.
بیماری زایی
در حدود ۹۰٪ درصد از افرادی که مبتلا به «M. tuberculosis» هستند عفونت سل نهفته بدون علامت دارند (که گاهی اوقات LTBI نامیده میشود). این افراد در طول عمر خود تنها ۱۰٪ شانس پیشرفت عفونت نهفته به بیماری سل فعال آشکار را دارند.برای افراد مبتلا به HIV، خطر اینکه آنها به سل فعال مبتلا شوند به نزدیک ۱۰٪ در سال میرسد. اگر درمان مؤثر داده نشود، میزان مرگ و میر در موارد سل فعال تا ۶۶٪ میباشد.
عفونت سل وقتی که میکوباکتریها به حبابچههای ریوی میرسد شروع میشود، جایی که آنها به endosomes از ماکروفاژهای آلوئولی حمله کرده و در داخل آن تکثیر میشوند. محل اولیه عفونت در ریهها، معروف به «کانون گان»، یا در قسمت فوقانی لوب تحتانی، یا در قسمت تحتانی لوب فوقانی واقع شدهاست. سل ریهها میتواند از طریق عفونت از جریان خون نیز ایجاد شود، که به عنوان کانون سیمون شناخته شدهاست. یک عفونت کانون سیمون بهطور معمول در بالای ریه دیده میشود. این انتقال خونی میتواند بیماری را به محلهای دور تر از جمله غدد لنفاوی محیطی، کلیهها، مغز، و استخوانها نیز گسترش دهد.سل بر تمام قسمتهای بدن تأثیر میگذارد، هر چند به دلایل نامعلوم به ندرت قلب، عضلات اسکلتی، لوزالمعده، یا تیروئید را تحت تأثیر قرار میدهد.
سل به عنوان یکی از بیماریهای التهابی گرانولومــاتوز دستهبندی میشود. ماکروفاژها، T لنفوسیتها، B لنفوسیتها، و فیبروبلاستها از جمله سلولهایی هستند که جمع میشوند تا گرانولومها را تشکیل دهند. لنفوسیتها ماکروفاژهای آلوده را احاطه میکنند. گرانولوم از انتشار میکوباکتریها جلوگیری کرده و یک محیط محلی را برای تعامل سلولهای سیستم ایمنی بدن فراهم مینماید. باکتریها در داخل گرانولوم میتوانند ساکت بمانند، که منجر به عفونت نهفته میشود. یکی دیگر از ویژگیهای گرانولومها توسعه مرگ سلولی غیرطبیعی (نکروز) در مرکز برآمدگیها است. برای چشم غیر مسلح، این نکروز، بافتی نرم، شبیه پنیر سفید دارد و نکروز پنیری نامیده میشوند
باکتریهای سل میتوانند از یک منطقه آسیب دیده بافت وارد جریان خون شود. آنها میتوانند در سراسر بدن گسترش یافته و کانونهای متعدد عفونت را ایجاد کنند، که مانند برآمدگیهای کوچک سفید در بافتها دیده میشوند. این نوع شدید از بیماری سل سل ارزنی نامیده میشود. این شکل از سل بیشتر در کودکان و افراد مبتلا به HIV شایع است.افراد مبتلا به سل منتشر، حتی با درمان هم میزان مرگ و میر بالایی دارند (حدود ۳۰٪).
در بسیاری از مردم، عفونت ظهور و افول دارد. تخریب و نکروز بافت اغلب با بهبود و فیبروز متعادل میشود.بافت متأثر، با جای زخم و حفرههای پر شده با مواد نکروز پنیری جایگزین میشود. در بیماری فعال، برخی از این حفرهها به راههای هوایی نایژهها پیوسته و این مواد میتوانند با سرفه کردن بیرون بریزند. این مواد حاوی باکتری زنده هستند و میتوانند عفونت را پخش کنند. درمان با آنتی بیوتیکهای مناسب، باکتریها را میکشد و امکان بهبودی را فراهم میکند. هنگامی که بیماری درمان شد، مناطق آسیب دیده توسط بافتهای همبند جای زخم جایگزین میشوند.
عوامل افزایشدهنده خطر
- فراد بالای 20 سال
- نوزادان و شیرخواران
- بیماری مزمنی که مقاومت را کاهش داده باشد.
- استفاده از کورتیزون یا داروهای سرکوبگر ایمنی. این داروها ممکن است سل غیرفعال را مجددا فعال کنند.
- شرایط زندگی شلوغ یا غیربهداشتی
- سوءمصرف الکل و دارو
- ایدز
- افراد بیخانمان
- بیماران خارجی یا پناهندگان
عوامل متعددی مردم را بیشتر مستعد ابتلا به عفونت سل مینمایند. مهمترین عامل خطر ساز در سراسر جهان HIV است؛ ۱۳٪ درصد از تمام موارد ابتلا به سل آلوده به ویروس HIV هستند. این مشکل در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، که در آن نرخ HIV بالاست شایع است. سل به ازدحام بیش از حد و تغذیه نامناسب بسیار مرتبط است. این ارتباط باعث میشود سل یکی از بیماریهای فقر اصلی باشد. این دسته از افراد در معرض خطر بالایی برای عفونت سل قرار دارند: افرادی که مواد مخدر ممنوع تزریق میکنند، ساکنان و کارگران و کارمندان مکانهایی که در آن افراد آسیبپذیر تجمع میکنند (به عنوان مثال، زندانها و پناهگاههای مخصوص بی خانمانها)، افرادی که فقیر هستند و به مراقبتهای پزشکی مناسب دسترسی ندارند، اقلیتهای قومی با خطر بالا، بچهها در تماس نزدیک با افراد با خطر بالا، و ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی که در خدمت این افراد میباشد. بیماری ریوی مزمن، یکی دیگر از عوامل خطر ساز قابل توجه است. بیماری سیلیکوز خطر را حدوداً ۳۰ برابر میکند.افرادی که سیگار میکشند نسبت به غیر سیگاریها تقریباً دو برابر در معرض خطر ابتلا به سل هستند.بیماریهای دیگر نیز میتوانند خطر ابتلا به سل را افزایش دهند، از جمله اعتیاد به الکل و دیابت قندی (خطر را سه برابر میکند).برخی داروها، مانند کورتیکواستروئیدها و اینفیلیکسیماب (یک آنتی بادی مونوکلونال ضد αTNF)، به خصوص در جوامع توسعه یافته از عوامل خطر ساز بسیار مهم هستند.همچنین، یک استعداد ژنتیکی نیز وجود دارد، اما دانشمندان مشخص نکردهاند که چقدر مهم است.
علایم بالینی
سل اولیه معمولاً بی نشانه است و در جریان معاینه معاشران بیماران سلی کشف میشود. نشانه های بیماری عبارتاند از سرفه ( معمولاً خشک)، تب ، کم اشتهایی و در کودکان نارسایی رشد. نشانی های شدیدتر بیماری ممکن است شامل حملات سرفه ، دیده شدن خون در خلط باشد. سل ممکن است بحز ریه اعضای مختلفی از بدن را گرفتار کند که این اعضا میتواند شامل غدد لنفاوی ، استخوان و مفاصل ، ستون مهره ها، دستگاه ادراری تناسلی ، شکم و روده ، پریکارد قلب باشد که بسته به ناحیه گرفتار علایم خاص خود را خواهد داشت.
عارضههای بیماری
بسته به دستگاه درگیر و مدت درگیری سل میتواند منجر به پلورزی(جمع شدن مایع در فضای جنب)، آمپیم( پلورزی چرکی سلی)، هموپتزی (خونریزی رخمهای مخاط برونش ) که معمولاً جزیی است ولی میتواند به خونریزی کشنده نیز منجر شود.خنازیر یا لنفادنیت گردن ( تورم گره های لنفاوی که ممکن است با ترشح نیز همراه شود . تخریب کلیه ها ؛ اختلال های باروری در گرفتاری اندامها تناسلی ، شکستگی مهره ها و .... شود
روشهای تشخیص
- آزمون توبرکولین
- کشت خلط
- رادیوگرافی سینه
- نمونه برداری بافتی
درمان سل
مصرف داروهای ضد سل راه اصلی درمان این بیماری میباشد.دوره درمان و تعداد داروی مورد مصرف بسته به شدت بیماری و قسمتهای درگیر بدن متفاوت است ولی بطور متوسط بین شش ماه تا یک سال میباشد.آلودگی همزمان به بیماری ایدز میتواند درمان بیماری را بسیار مشکل کند.درمان انواع مقاوم به درمان باکتری سل از چالشهای پزشکی است.در گذشته تنها راه های درمانی استراحت در جاهای خوش آب و هوا و در زیر نور خورشید،نیروبخشی جسمانی،دوری از کارهای سخت و رنجاور،ورزش سبک،گردش و شادی و خوش گذرانی و دوری از غم و اندوه،خوردن خوارکهای سودمند و نیروبخش بود.
درمان سل با خوراکیهای طبی
درمان با سیر : سیر ضد عفونی کننده بسیار قوی است. خوردن سیر و نارگیل کوبیده مخلوط با آب لیموی تازه بسیار موثر است.
درمان با گردو : گردو برای درمان سل و بیماری دیابت بسیار مفید است. چون سرشار از ویتامینهای A و B ، آهن و مس است. 50 درصد آن چربی است به همین دلیل برای افراد مسلول و مبتلایان به دیابت تجویز میشود.
اثرات مفید عسل روی افراد مسلول : در نتیجه تجریبات زیاد مشخص شده است که تعدادی از مسلولین با مصرف مقدار زیاد و مداوم عسل بهبود یافتهاند.
برای درمان سل همواره باید 3 نکته را در نظر داشت :
- ۱- رژیم دارویی سل، اغلب شامل چند دارو است که میکروب سل نسبت به آنها حساس است. این داروها باید همراه هم مصرف شوند تا اثر لازم را داشته باشند. استفاده نامنظم داروها باعث می شود میکروب سل نسبت به این داروها مقاوم شود.
- ۲- بیمار باید داروهایش را به طور منظم و دقیق، طبق دستور پزشک مصرف کند . این نکته درباره همه بیماری ها صادق است. اما به خصوص درباره سل از اهمیت فوق العاده ای برخورداراست، چون درصورت مقاومت میکروب سل نسبت به داروهای موجود تقریبا می توان گفت دیگر هیچ داروی کاملا مؤثری برای درمان سل وجود نخواهد داشت.
- ۳- درمان سل کمی طولانی است. بنابراین بیمار باید حوصله داشته باشد و تمام مدت درمان را سپری کند. این دوره درمان گاهی تا 2 سال طول می کشد.
پیشگیری
- اصلی ترین راه مبارزه با این بیماری شناسایی افراد مبتلا و درمان آنها با داروهای ضد سل میباشد.
- شناسایی افراد آلوده که به هنوز به سل مبتلا نشده اند .
- واکسیناسیون توسط واکسن ب ث ژ
- ارتقاء آموزشهای بهداشتی و سطح اقتصادی فرهنگی در جامعه موجب کاهش بیماری میگردد.
- مبارزه با بیماری ایدز این بیماری موجب شیوع موج جدید از بیماری سل گردیده است.
واکسنها
تا سال ۲۰۱۱، تنها واکسن سل موجود(Bacillus Calmette-Guérin یا ب.ث. ژ) میباشد. BCG در برابر بیماریهای منتشر شده در دوران کودکی مؤثر است، اما حفاظت متناقضی را در برابر ابتلا به سل ریوی ایجاد میکند.با این حال، این گستردهترین واکسن مورد استفاده در سراسر جهان است، که بیش از ۹۰٪ از همه کودکان را واکسینه میکند.با این حال، ایمنی ایجاد شده توسط آن بعد از حدود ده سال کاهش مییابد. سل در اکثر نقاط کانادا، بریتانیا، و ایالات متحده شایع نیست، بنابراین BCG فقط برای افرادی که در معرض خطر بالا قرار دارند استفاده میشود.یکی از دلایل عدم استفاده از واکسن این است که باعث میشود تست پوستی توبرکولین مثبت کاذب شود، که این آزمون را برای غربالگری این بیماری بیفایده مینماید.واکسنهای جدید در دست تهیه هستند.
شروع جدید
در سال ۲۰۱۰، درمان توصیه شده برای سل ریوی تازه بروز کرده، ترکیبی از آنتیبیوتیکها به مدت شش ماه میباشد. برای دو ماه اول، ریفامپیسین، ایزونیازید، پیرازینامید و اتامبوتول تجویز شود. در چهار ماه بعد، تنها ریفامپیسین و ایزونیازید تجویز شود. در صورتی که مقاومت به ایزونیازید بالا باشد، میتوان به جای آن از اتامبوتول در چهار ماه پایانی استفاده کرد.
شیوع
نقشه جهان با رنگهای مختلف زرد در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، نشان دهنده شیوع بیش از ۳۰۰ نفر در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر، و با رنگهای آبی تیره در ایالات متحده، کانادا، استرالیا و شمال اروپا، نشان دهنده شیوع حدود ۱۰ نفر در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر است. آسیا زرد است، اما کاملاً روشن نیست، که نشان دهنده شیوع حدود ۲۰۰ نفر در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر است. آمریکا جنوبی به رنگ زرد تیرهتر است.
در سال ۲۰۰۷، شیوع سل در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر در کشورهای جنوب صحرای آفریقا بالاترین، و در آسیا نیز نسبتاً بالا بود.
حدود یک سوم از جمعیت جهان با «M. tuberculosis» آلوده شدهاست. در هر ثانیه یک عفونت جدید در مقیاس جهانی رخ میدهد.با این حال، بسیاری از عفونتها به «M. tuberculosis» منجر به بیماریهای سل نمیشود،و ۹۰–۹۵٪ از عفونتها بدون علامت باقی میمانند. در سال ۲۰۰۷، حدود ۱۳٫۷ میلیون مورد مزمن فعال وجود داشت. در سال ۲۰۱۰، ۸٫۸ میلیون مورد جدید سل، و ۱٫۴۵ میلیون مرگ و میر شناسایی شد، که بیشتر اینها در کشورهای در حال توسعه اتفاق میافتد.از این ۱٫۴۵ میلیون مرگ و میر، در حدود ۰٫۳۵ میلیون نفر در افراد آلوده به HIV رخ داد.
سل دومین علت شایع مرگ ناشی از بیماریهای عفونی (پس از مرگ به علت HIV/AIDS) است. تعداد مطلق موارد ابتلا به سل («شیوع») از سال ۲۰۰۵ رو به کاهش بودهاست. موارد جدید سل («بروز») از سال ۲۰۰۲ کاهش یافتهاست. چین به خصوص پیشرفت چشمگیری داشتهاست. چین میزان مرگ و میر ناشی از سل خود را بین سالهای ۱۹۹۰ و ۲۰۱۰ حدود ۸۰٪ کاهش داده است.سل در کشورهای در حال توسعه شایع تر است. حدود ۸۰٪ از جمعیت بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی در آزمون توبرکولین تست مثبت داشتهاند، اما تنها ۵–۱۰٪ از جمعیت ایالات متحده آزمون مثبت داشتهاند.کارشناسان امیدوار بودند که سل را بهطور کامل کنترل کنند. با این حال، عوامل متعددی کنترل کامل سل را بعید میکند. تهیه یک واکسن مؤثر دشوار بودهاست. تشخیص بیماری گران است و زمان زیادی میبرد. درمان چندین ماه طول میکشد. افراد مبتلا به HIV بیشتری گرفتار سل میشوند. سل مقاوم در برابر دارو در دهه ۸۰ مشاهده شد.
در سال ۲۰۰۷، کشور دارای بیشترین میزان شیوع تخمینی سل، سوازیلند، با ۱٬۲۰۰ مورد در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر بود. هند بیشترین شیوع در کل را با ۲٫۰ میلیون مورد جدید داشت. در کشورهای توسعه یافته، سل کمتر شایع است و بهطور عمده در مناطق برونشهری یافت میشود. در سال ۲۰۱۰، نرخ TB در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر در مناطق مختلف جهان بدین شرح بود: در سطح جهانی ۱۷۸، آفریقا ۳۳۲، آمریکا ۳۶، شرق مدیترانه ۱۷۳، اروپا ۶۳، جنوب شرق آسیا ۲۷۸، و غرب اقیانوس آرام ۱۳۹.در کانادا و استرالیا، سل در میان مردم بومی بسیار رایج است، به ویژه در مناطق دور افتاده. در ایالات متحده، مرگ و میر ناشی از سل سکنه بومی پنج برابر بیشتر است.
شیوع سل در سنین مختلف متفاوت است. در آفریقا، سل بهطور عمده افراد بین ۱۲ و ۱۸ سال و نوجوانان را تحت تأثیر قرار میدهد. با این حال، در کشورهایی که در آن نرخ بروز سل بهطور چشمگیری کاهش یافتهاست (مانند ایالات متحده)، سل عمدتاً بیماری افراد پیر و افراد دارای سیستم ایمنی در معرض خطر است.میزان بروز سل در مردان بیشتر از زنان است. در سال ۲۰۱۳ حدود ۵۱۰۰۰۰زن در نتیجه سل از بین رفته اندو حدود ۱۸۰۰۰۰ نفر از آنان همزمان آلودگی به HIVداشتهاند. در سال ۲۰۰۷، ۱۳٫۷ میلیون مورد مزمن سل در سطح جهان فعال بودند. در سال ۲۰۱۰، حدود ۸٫۸ میلیون مورد جدید به وجود آمدهاست. با حدود ۱٫۵ میلیون مرگ. در سال ۲۰۱۳ ۹میلیون مورد مزمن در سطح جهان فعال بودند با ۱٫۵ میلیون مرگ (۱٫۱ میلیون بدون آلودگی به HIV و ۳۶۰/۰۰۰ نفر با آلودگی بهHIV) از تمام موارد موجود ۵۶٪ موارد در جنوب شرق آسیا و غرب اقیانوس کبیر بودهاند و ۳۶۰/۰۰۰ نفر آلودگی همزمان سل و HIV داشتهاند. بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۳، ۳۷ میلیون تشخیص ودرمان مؤثر سل انجام شدهاست. در سرتاسر جهان *میزان بروز سل بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۳ حدود ۱٫۵٪ در هر سال کاهش داشتهاست. در همین بازه زمانی *میزان شیوع سل ۴۱٪ کاهش داشتهاست. بین سالهای ۱۹۹۰تا ۲۰۱۳میزان مرگ و میر سل حدود ۴۵٪ کاهش داشتهاست. میزان درمان موفقیت آمیز در سال ۲۰۱۳ حدود ۸۶٪ موارد کشف شده بود. هدف جهان تا سال ۲۰۳۵ کاهش ۹۵٪ مرگ ومیرهای ناشی از سل و کاهش ۹۰٪ بروز موارد جدید میباشد.
گردآورنده: دنیاها، دانشنامۀ فارسی | www.donyaha.ir